FLN पायाभूत साक्षरता व संख्याज्ञान माहिती व संदर्भ साहित्य

Fundamental literacy and numeracy (FLN)

The Objectives of the Foundational Literacy and Numeracy (FLN) Framework

The objectives of foundational literacy and numeracy provide teachers with a clear direction to prioritise crucial elements of literacy and numeracy development. By placing emphasis on these goals, teachers strive to equip students with essential FLN skills. Below are a few typical objectives of Foundational Literacy and Numeracy:

• Acquisition of Phonemic Awareness
• Reading Comprehension
• Vocabulary Development
• Writing Proficiency
• Numerical Operations
• Problem-Solving Skills

विद्यार्थी देशाचे भवितव्य आणि संपत्ती आहेत.त्यांच्या सर्वागिण विकासासाठी पोषक वातावरण निर्माण करणे ही आपली सामूहिक जबाबदारी आहे. भारत सरकारच्या ‘निपुण भारत’ प्रकल्पांतर्गत राज्यात पायाभूत साक्षरता व संख्याज्ञान अभियानाची अंमलबजावणी सुरु आहे.शिक्षण व्यवस्थेमध्ये प्राथमिक शिक्षणास महत्वाचे स्थान आहे.विद्यार्थ्यांच्या भविष्याचा पाया हा प्राथमिक स्तरावरच रचला जातो. शाळेत येणाऱ्या प्रत्येक विद्यार्थ्याला इयतानुरुप अपेक्षित शैक्षणिक क्षमता प्राप्त होणे हे अतिशय गरजेचे आहे. विद्यार्थ्यांमध्ये इयतानुरुप वाचन क्षमता विकसित होणे, विद्यार्थ्यास इयतानुरुप गणितीय क्रिया करता येणे, अभिप्रेत आहे. यासाठी शासन स्तरावरुन पायाभूत साक्षरता व संख्याज्ञान अभियान राबविण्यात येत आहे.अपेक्षित क्षमता अप्राप्त असलेल्या विद्यार्थ्यांना उपचारात्मक अध्यापनाने, मार्गदर्शनाने अपेक्षित क्षमता प्राप्ती करुन देणे गरजेचे आहे.पायाभूत साक्षरता व संख्याज्ञान अभियानांतर्गत प्रत्येक विद्यार्थ्यास इयत्ता तिसरीपर्यंत पायाभूत लेखन,वाचन व गणितीय कौशल्य प्राप्त केले पाहिजेत.हे ध्येय सन 2022-23 या शैक्षणिक वर्षापासून इयत्ता पहिली,दुसरी व तिसरी मध्ये प्रवेशित झालेल्या विद्यार्थ्यांसाठी साध्य करायचे आहे.

पायाभूत साक्षरता व संख्याज्ञान अभियानाची प्रमुख उद्दिष्टे :-

भाषा साक्षरता -:

इयत्ता पहिली अखेर – अक्षरे व त्यासंबंधी आवाज ओळखणे किमान 2-3 अक्षरे असलेले साधे शब्द वाचने.

इयत्ता दुसरी अखेर- अपठीत मजकूर 40-50 शब्द प्रती मिनिट अर्थासकट वाचने.

इयत्ता तिसरी अखेर – अपठीत मजकूर 60 शब्द प्रती मिनिटे अर्थासकट वाचने.

संख्या साक्षरता -:

इयत्ता पहिली अखेर – 99पर्यंत संख्यांचे वाचन, लेखन. साधी बेरीज व वजाबाकी करणे.

इयत्ता दुसरी अखेर – 999 पर्यंत संख्यांचे वाचन, लेखन. 99 पर्यंत संख्यांची वजाबाकी करणे.

इयत्ता तिसरी अखेर – 9999 पर्यंत संख्या वाचन, लेखन. गुणकाराची उदाहरणे सोडवणे.

निपुण भारत अंतर्गत मुलभूत साक्षरता व संख्याज्ञान अभियान

• भाषिक कौशल्ये ३ ते ९ वर्षे वयोगटातील विद्यार्थ्यांचा प्रारंभिक भाषा विकास होण्यासाठी मातृभाषेमध्ये मौखिक भाषा ज्ञान, समजपूर्वक ऐकणे व त्याचे आकलन, मुद्रणशास्त्र व उच्चारशास्त्र यांच्या विकासाची जाणीव व लेखन कौशल्याचा विकास होणे गरजेचे आहे. भाषिक कौशल्ये प्राप्त होण्यासाठी भाषेचे पूर्वज्ञान मदतगार ठरेल. ज्या विद्यार्थ्यांचा मातृभाषेचा पाया मजबूत असतो, ते विद्यार्थी इंग्रजी वा अन्य भाषा अधिक सहजतेने शिकू शकतात.

1.पायाभूत साक्षरतेचे घटक:

1. मौखिक भाषा विकासः लेखन व वाचनाची कोशल्ये विकसित करण्यासाठी मौखिक भाषेचा विकास महत्त्वाचा आहे.
2. उच्चार शास्त्राची जाणीव शब्दांची लय व ध्वनीची जाणीव या बाबींचा योग्य वापर होणे गरजेचे आहे.
3. सांकेतिक भाषा / लिपी समजून घेणे यामध्ये छापील मजकूरांचे आकलन करण्याची क्षमता, अक्षरांचे ज्ञान, सांकेतिक भाषा, लिपी समजून घेणे, शब्द ओळखणे,
4. शब्द संग्रहः- मौखिक शब्द संग्रह, वाचन / लेखन शब्दसंग्रह व शब्दांच्या विविध अर्थछटा,
5. वाचन व आकलन:- मजकूराचे वाचन करून अर्थ समजून घेणे, माहिती प्राप्त करणे व मजकूराचे स्पष्टीकरण करणे.
6. वाचनातील ओघवतेपणाः- मजकूर अचूकपणे व लयबद्ध वाचणे, अभिव्यक्ती व आकलन.
7. लेखन:- अक्षरे व शब्द लिहिणे, अभिव्यक्तीसाठी लिहिणे याची क्षमता.
8. आकलन:- छापील मजकूर / पुस्तके यामुळे आकलन कौशल्ये विकसित होण्यास मदत..
9. वाचन संस्कृती / वाचनाकडे कल:- यामध्ये विविध तन्हेची पुस्तके व इतर वाचन साहित्य वाचण्याकडे कल असणे.

2. पायाभूत संख्या साक्षरता, संख्याज्ञान व गणितीय कौशल्येः

पायाभूत संख्या साक्षरता म्हणजे दैनंदिन प्रश्न सोडवण्यासाठी साध्या संख्यात्मक कल्पनांचा वापर करण्याची क्षमता, संख्या पूर्व व संख्या कल्पनेचा विकास, तुलना करण्याचे ज्ञान व कौशल्य, क्रमशः मांडणी करणे, आकृतीबंध / संरचना ओळखणे व त्याचे वर्गीकरण. या बाबी प्राथमिक वर्गात गणित अध्ययनाचा पाया घालतात.

प्रारंभिक गणिताचे दृष्टीकोन:

1. संख्या पूर्व:- गणन व संख्या ज्ञान
2. संख्या व संख्येवरील क्रियाः- दशमान पध्दतीचा वापर, संख्येवरील क्रियांवर प्रभुत्व संपादन करणे..
3. गणना करणे:- तीन अंकी संख्यांची बेरीज, वजाबाकी, गुणाकार, भागाकार या गणितीय क्रिया करण्याच्या पद्धती समजावून घेणे व त्याचा उपयोग करणे,
4. आकार व अवकाश याबाबत समजून घेणे:- तीन अंकी संख्यांपर्यंतची सोपी आकडेमोड करून त्यांच्या विविध संदर्भातील दैनंदिन कार्यात उपयोग करणे.
5. नमुना / संरचना:- आकार व अवकाशातील वस्तू समजून घेण्यासाठी संबंधित शब्द संग्रह शिकणे.

FLN साठी शिक्षकांना आवश्यक PDF साहित्य व नमुने -:

पायाभूत भाषा साक्षरता संबंधी संदर्भ साहित्य – :	येथे स्पर्श करा.
पायाभूत संख्या ज्ञान संबंधी संदर्भ साहित्य – :	येथे स्पर्श करा.
पायाभूत संख्या ज्ञान संबंधी संदर्भ व्हिडीओ – :	येथे स्पर्श करा.
अध्ययन- अध्यापन कृती आराखडा भाषा विकास	येथे स्पर्श करा.
अध्ययन- अध्यापन कृती आराखडा वाचन	येथे स्पर्श करा.
अध्ययन- अध्यापन कृती आराखडा लेखन	येथे स्पर्श करा.
नमुना पाठ योजना – 1	येथे स्पर्श करा.
नमुना पाठ योजना – 2	येथे स्पर्श करा.
नमुना पाठ योजना – 3	येथे स्पर्श करा.
नमुना पाठ योजना – 4	येथे स्पर्श करा.
नमुना पाठ योजना – 5	येथे स्पर्श करा.
नमुना पाठ योजना – 6	येथे स्पर्श करा.
नमुना पाठ योजना – 7	येथे स्पर्श करा.
नमुना पाठ योजना – 8	येथे स्पर्श करा.
नमुना पाठ योजना – 9	येथे स्पर्श करा.