PARAKH राष्ट्रीय सर्वेक्षण 2024 (सारांश मॉड्यूल): आढावा आणि मुख्य वैशिष्ट्ये
PARAKH राष्ट्रीय सर्वेक्षण 2024 आणि मॉडेल प्रश्नपत्रिका
भारतीय शिक्षण क्षेत्रात गुणवत्ता मापन आणि सुधारणा घडवून आणण्यासाठी केंद्र सरकारने PARAKH (Performance Assessment, Review, and Analysis for Holistic Development) योजनेची स्थापना केली आहे. 2024 साली होणारा राष्ट्रीय सर्वेक्षण परीक्षा (National Assessment Survey) ही विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक पातळीचा सर्वांगीण आढावा घेण्यासाठी एक महत्त्वाची पायरी आहे.
PARAKH म्हणजे काय?
PARAKH ही राष्ट्रीय शिक्षण धोरण 2020 (NEP 2020) अंतर्गत स्थापन झालेली एक स्वतंत्र संस्था आहे. तिचा उद्देश विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक प्रगतीचा मापन व विश्लेषण करणे, शैक्षणिक धोरणांसाठी संशोधन करणे आणि सर्व राज्यांमध्ये शिक्षणाची एकसमान पातळी राखणे हा आहे.
आढावा
शिक्षणाच्या गतिशील क्षेत्रात, विद्यार्थ्यांच्या कामगिरीचा सखोल अभ्यास हा प्रगती आणि नाविन्यतेसाठी महत्त्वाचा आहे. 2001 पासून, NCERT द्वारे घेतल्या जाणाऱ्या राष्ट्रीय पातळीवरील उपलब्धी सर्वेक्षणांनी भारतातील शालेय शिक्षण व्यवस्थेबाबत मौल्यवान माहिती दिली आहे. आता, कौशल्याधारित शिक्षणावर लक्ष केंद्रित करत, PARAKH राष्ट्रीय सर्वेक्षण 2024 नॅशनल असेसमेंट सेंटर-PARAKH अंतर्गत शिक्षणाच्या या नव्या युगाला पुढे नेत आहे. हे व्यापक राष्ट्रीय सर्वेक्षण राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण (NEP) 2020 च्या महत्त्वाकांक्षी उद्दिष्टांशी जुळणाऱ्या फाउंडेशनल, तयारीच्या, आणि मधल्या टप्प्यांवर विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीचे मूल्यांकन करणार आहे.
4 डिसेंबर 2024 रोजी नियोजित असलेल्या या ऐतिहासिक सर्वेक्षणात, 75,565 शाळा आणि 22,94,377 विद्यार्थी (इयत्ता 3, 6 आणि 9) सहभागी होणार आहेत. भाषा, गणित, विज्ञान, समाजशास्त्र आणि “आपल्या सभोवतालचा विश्व” यांसारख्या महत्त्वाच्या विषयांमध्ये विद्यार्थ्यांच्या कौशल्यांचे मूल्यांकन करून, त्यांच्या शैक्षणिक प्रवासाबाबत सखोल अंतर्दृष्टी प्रदान करण्याचे लक्ष्य आहे. राष्ट्रीय उपलब्धी सर्वेक्षण (NAS) च्या पायाावर उभे राहून, हे सर्वेक्षण जिल्हास्तरावरील शैक्षणिक आरोग्याचे समग्र मूल्यांकन करेल.
पारंपरिक पेपर-आधारित दृष्टिकोनासह OMR तंत्रज्ञानाचा वापर:
हे सर्वेक्षण केवळ मूल्यांकन नसून, NEP 2020 शी सुसंगत शैक्षणिक सुधारणांसाठी मजबूत पाया तयार करते. संकलित डेटाद्वारे, भारतातील प्रत्येक विद्यार्थ्याला समतोल आणि उज्ज्वल शिक्षण देण्याचे आमचे उद्दिष्ट आहे.
PARAKH राष्ट्रीय सर्वेक्षण 2024 चे महत्त्व
1. कौशल्याधारित मूल्यांकन:
विद्यार्थ्यांबरोबरच संपूर्ण शाळांचे मूल्यांकन केल्याने शैक्षणिक व्यवस्थेतील सामर्थ्य आणि कमकुवत भागांवर प्रकाश टाकता येतो, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना लक्ष केंद्रित सुधारणा दिल्या जाऊ शकतात.
2. माहितीवर आधारित धोरणनिर्मिती:
सर्वेक्षणातून मिळालेली माहिती शैक्षणिक धोरणे आणि सुधारणांसाठी उपयोगी ठरेल.
3. NEP 2020 शी जुळवाजुळव:
या उपक्रमामध्ये NEP 2020 चे समावेशक, समतोल, आणि सर्वसमावेशक शिक्षण तत्त्वज्ञान प्रतिबिंबित होते.
4. शिक्षकांचे सक्षमीकरण:
माहितीवर आधारित अंतर्दृष्टीद्वारे शिक्षक आणि प्रशासकांना त्यांच्या अध्यापन पद्धती सुधारण्यासाठी मदत मिळेल.
मूल्यांकन कशावर होईल?
- इयत्ता 3: पायाभूत टप्प्यावरील कौशल्ये; 90 मिनिटे.
- इयत्ता 6: भाषा, गणित, “आपल्या सभोवतालचा विश्व”; 90 मिनिटे.
- इयत्ता 9: भाषा, गणित, विज्ञान, समाजशास्त्र; 120 मिनिटे.
शिक्षक, शाळा आणि विद्यार्थ्यांशी संबंधित माहिती गोळा करण्यासाठी प्रश्नावली वापरली जाईल.
परीक्षेचे स्वरूप
- विषय: गणित, विज्ञान, सामाजिक शास्त्रे, भाषा इ. विविध विषयांचा समावेश.
- स्तर: इयत्ता 3, 5, 8 आणि 10 मधील विद्यार्थ्यांसाठी वेगवेगळे प्रश्न.
- मूल्यांकन प्रकार: वस्तुनिष्ठ (Multiple Choice Questions) आणि वर्णनात्मक (Descriptive Questions) प्रकारचे प्रश्न.
सहकार्य: सर्वेक्षणाची पार्श्वभूमी
- राष्ट्रीय नेतृत्व: PARAKH (NCERT आणि CBSE).
- 180+ राज्य समन्वयक: प्रत्येक राज्यात SCERT आणि समग्र शिक्षेतील नेते.
- 3,128+ जिल्हा समन्वयक: शाळा-स्तरावरील अंमलबजावणीसाठी जबाबदार.
- मैदानी अन्वेषक: अचूक डेटासंकलनासाठी कार्यरत.
- CBSE प्रादेशिक निरीक्षक: गुणवत्ता सुनिश्चिती.
मुख्य वैशिष्ट्ये
- राष्ट्रीय परिणाम: प्रत्येक जिल्ह्यातील शाळा आणि विद्यार्थी सहभागी.
- आधुनिक तंत्रज्ञान: OMR तंत्रज्ञानाचा समावेश.
- समग्र मूल्यांकन: NEP 2020 च्या तत्त्वांशी सुसंगत.
- दीर्घकालीन दृष्टीकोन: शिक्षण धोरणासाठी डेटा प्रदान करणे.
मॉडेल प्रश्न (Model Question)
राष्ट्रीय सर्वेक्षण 2024 परीक्षेसाठी PARAKH संस्थेने नमुना प्रश्नपत्रिका जाहीर केल्या आहेत. या प्रश्नपत्रिका विद्यार्थ्यांना परीक्षेचा स्वरूप समजून घेण्यास आणि तयारीसाठी दिशादर्शक ठरतील.
नमुना प्रश्नांचे स्वरूप:
- गणित: संख्यात्मक विचार, आकृती गणित, सराव गणना.
- विज्ञान: मुलभूत संकल्पना, प्रयोगांवरील आधारित प्रश्न.
- भाषा: वाचन समज, व्याकरण, लेखन कौशल्य.
- सामाजिक शास्त्रे: ऐतिहासिक घटना, नागरिकशास्त्र, भूगोल आणि अर्थशास्त्र.
सराव प्रश्न – (फक्त माहितीस्तव )
विषय – मराठी
इयत्ता तिसरी मराठी – CLICK HERE
इयत्ता सहावी मराठी – CLICK HERE
इयत्ता नववी मराठी – CLICK HERE
विषय – गणित
इयत्ता तिसरी गणित – CLICK HERE
इयत्ता सहावी गणित – CLICK HERE
इयत्ता नववी गणित – CLICK HERE
परिसर अध्ययन / विज्ञान
इयत्ता तिसरी परिसर अध्ययन – CLICK HERE
इयत्ता सहावी विज्ञान – CLICK HERE
इयत्ता नववी विज्ञान – CLICK HERE
SUBJECT – ENGLISH
CLASS – 3 – CLICK HERE
CLASS – 6 – CLICK HERE
CLASS – 9 – CLICK HERE
विषय – सामाजिक शास्त्र
इयत्ता सहावी सामाजिक शास्त्र – CLICK HERE
इयत्ता नववी सामाजिक शास्त्र – CLICK HERE
Field Investigators’ roles and responsibilities module
OMR Filling Module – PARAKH Rashtriya Sarvekshan 2024
विद्यार्थ्यांनी तयारी कशी करावी?
- मॉडेल प्रश्नपत्रिका अभ्यासा : नमुना प्रश्नपत्रिका शाळेच्या किंवा PARAKH च्या अधिकृत वेबसाइटवरून डाउनलोड करा.
- वेळेचे नियोजन: प्रश्नपत्रिका सोडवताना वेळेचे योग्य नियोजन करा.
- मूलभूत ज्ञानावर भर द्या: विषयातील संकल्पना स्पष्ट करण्यावर लक्ष केंद्रित करा.
- अभ्यासाची पुनरावृत्ती: परीक्षेपूर्वी प्रत्येक विषयाची पुनरावृत्ती करून आत्मविश्वास वाढवा.
समारोप –
PARAKH राष्ट्रीय सर्वेक्षण 2024 ही परीक्षा विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक गुणवत्तेचा आणि शिक्षण धोरणांचा सर्वांगीण विकास साधण्याचा एक महत्वाचा टप्पा आहे. योग्य तयारी आणि मार्गदर्शनाने विद्यार्थी यशस्वी होऊ शकतात. विद्यार्थ्यांसाठी उपलब्ध असलेल्या संसाधनांचा प्रभावीपणे वापर करणे ही सर्व संबंधितांची जबाबदारी आहे.
आपणही आपल्या शाळेतील विद्यार्थ्यांना या परीक्षेत सहभागी होण्यासाठी प्रोत्साहित करा आणि त्यांच्या उज्ज्वल भविष्यासाठी योगदान द्या.
