Pratibha Karanji / Kalotsav 2024-25

प्रतिभा कारंजी स्पर्धा 2024-25

   2002 पासून प्रतिभा करंजी स्पर्धा आयोजित केली जात असून हा कार्यक्रम शैक्षणिक क्षेत्रातील कलांना प्रोत्साहन देऊन शालेय विद्यार्थ्यांची कलात्मक प्रतिभा आणि सर्जनशील कौशल्यांना व्यासपीठ देण्यासाठी एक उत्तम व्यासपीठ आहे.

वर्ष 2023-24 मध्ये राज्य स्तरावर सरकारी,अनुदानित व विनाअनुदानित शाळेतील मुलांसाठी (इयत्ता 1 ते 10) सांस्कृतिक व शैक्षणिक स्पर्धा आणि इयत्ता 09 ते 12 वीच्या विद्यार्थ्यांसाठी कलोत्सव स्पर्धा आयोजित करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.स्पर्धा आयोजित करण्याची कार्यपद्धती परिशिष्ट-1, 2, 3 आणि 4 मध्ये स्पष्ट केली आहे आणि त्यानुसार शालेय शिक्षण विभागाचे उपनिर्देशक (प्रशासकिय) आणि (अभिवृद्धी), क्षेत्र शिक्षणाधिकारी आणि सर्व स्तरावरील अधिकारी यांना सहकार्याने स्थानिक उत्सवाच्या पद्धतीने आयोजन करण्याची सूचना देण्यात आल्या आहेत.

संदर्भित आदेश/पत्रांनुसार, शासकीय, अनुदानित आणि विनाअनुदानित शाळेतील मुलांसाठी (इयत्ता 1 ते 10) एकसमान सांस्कृतिक आणि शैक्षणिक कार्यक्रम आणि इयत्ता 08 ते 12 वीच्या विद्यार्थ्यांसाठी कलोत्सव स्पर्धा आयोजित करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. 2022-23 वर्षातील कार्यक्रम स्पर्धा आयोजित करण्याची पद्धत परिशिष्ट-1,2,3 आणि 4 मध्ये नमूद केलेल्या स्मरणपत्रात स्पष्ट केले आहे आणि त्यानुसार उपनिर्देशक (प्रशासन) आणि (अभिवृद्धी),क्षेत्र शिक्षण अधिकारी आणि शिक्षण विभागाच्या सर्व स्तरावरील अधिकाऱ्यांना निर्देश देण्यात आले आहेत. समुदायाच्या सहकार्याने स्थानिक सणाच्या पद्धतीने आयोजित करण्याची सूचना देण्यात आली आहे.

स्पर्धेचे आयोजन व कार्यपद्धती

ही एक महत्त्वाचा उपक्रम आहे.अधिकाधिक मुलांना शालेय स्तरावर सहभागी होण्यासाठी प्रोत्साहित करावे.कारण यामुळे मुलांच्या सर्वांगीण विकासाला हातभार लागतो.

• सर्व प्रकारच्या स्पर्धांमध्ये विद्यार्थ्यांना वैयक्तिक विभागात कोणत्याही 2 विषयांमध्ये आणि सामूहिक विभागात कोणत्याही 1 विषयात सहभाग घेऊ शकतात.
• कोणत्याही वैयक्तिक अथवा सामूहिक स्पर्धेत किमान 3 विद्यार्थी/ 3 गट सहभागी होणे आवश्यक आहे.अल्पसंख्यांक स्पर्धेसाठी विद्यार्थी संख्येची मर्यादा नसेल.
• चित्रकला स्पर्धेसाठी रंग,ब्रश इत्यादी स्पर्धकांनी आणावेत. तथापि, आयोजकांनी स्पर्धकांना एकच आकाराचे ड्रॉइंग शीट प्रदान करणे आवश्यक आहे.
• लोकनृत्यासाठी वेशभूषा, रंग, साथीदार आणि गायक इत्यादी व्यवस्था स्पर्धकांनी करावी.
• क्ले-मॉडेलिंगसाठी लागणारी मातीची व्यवस्था स्पर्धकांनी स्वत: करावी.
• रांगोळी स्पर्धेसाठी लागणारे साहित्य स्पर्धकांनी आणावे.
• स्पर्धांच्या तारखा आणि इतर तपशील निश्चित करणाऱ्या सर्व शाळांना परिपत्रके अगोदरच पाठवावीत जेणेकरून पात्र विद्यार्थी या संधीपासून वंचित राहू नयेत.
• स्पर्धा आयोजित होताच,विजेत्यांची यादी एकत्रित करून, स्पर्धेचा पुढील टप्पा सुलभ करण्यासाठी विहित तारखेच्या आत संबंधितांना त्वरित पाठवावा.
• संगीत स्पर्धांच्या संबंधात,संगीत वाद्य वगळता कोणत्याही वाद्याचा वापर करण्यास परवानगी नाही.भरतनाट्य व जानपद नृत्य (लोकनृत्य) प्रकारात रेकॉर्ड केलेल्या ध्वनी फितींना संधी द्यावी.
• लोकनृत्यामध्ये लोकनृत्याची शैली सादर करावी.लोकनृत्यामध्ये राज्याच्या पारंपारिक कला प्रकारांचा समावेश असावा. उदा. यक्षगान , गांजीपा कला इत्यादी..
• पुढील स्पर्धेसाठी वैयक्तिक आणि सामूहिक स्पर्धांमध्ये प्रथम येणारा विद्यार्थी/संघ निवडणे.वरील सर्व नियम तालुका स्तरापासून जिल्हा स्तरापर्यंतच्या सर्व 3 विभागांना लागू आहेत.

1ली ते 4थी – वैयक्तिक स्पर्धा

5वी ते 7वी – वैयक्तिक स्पर्धा –  

8वी ते 12वी – वैयक्तिक स्पर्धा –  

8वी ते 12वी – सामुहिक स्पर्धा  

विविध समित्या: आयोजन समितीने खालील समित्या तयार कराव्यात आणि समित्यांचे अध्यक्ष आणि सदस्य म्हणून त्यांच्या संबंधित क्षेत्रातील अनुभव असलेल्या सक्रिय व्यक्तींची नियुक्ती करावी. समित्यांवर विशिष्ट जबाबदाऱ्या सोपवून आणि कार्यक्रम वेळेत यशस्वी करावा.

1.स्वागत समिती

2.कृती समिती

3. आहार समिती

4. नोंदणी समिती

5.बाल सुरक्षा आणि संरक्षण समिती

6.कायदेशीर शिस्तपालन समिती

7.परिवहन समिती

8.वसती समिती

9.व्यासपीठ / प्रेक्षागृह समिती

10.परीक्षक समिती

11.आर्थिक समिती

12.लायटिंग, लाऊडस्पीकर, तांत्रिक व्यवस्थापन समिती,

13.प्रचार समिती

14.इतर आवश्यक समित्या

परीक्षक नियुक्ती –

  परिक्षकांची नियुक्ती ही एक आवश्यक आणि गंभीर बाब आहे.प्रतिभेला न्याय देण्यासाठी उच्च भावनेने आणि संबंधित क्षेत्रातील हुशार आणि अनुभवी व्यक्तींची नियुक्ती करावी.न्यायाधीश हे स्पर्धकांचे नातेवाईक नसावेत.एकाच शाळेचा शिक्षक नसावा.शासकीय अनुदानित शाळांमध्ये संगीत,नृत्य,नाटक, चित्रकला, कलाकुसर या विषयात कार्यरत शिक्षकांची नियुक्ती करणे अनिवार्य असेल. आवश्यक शिक्षक उपलब्ध नसल्यास स्थानिक कलाकार आणि त्या विषयाशी संबंधित सेवानिवृत्त शिक्षकांची नियुक्ती करण्यात यावी.परिक्षकानी त्यांचे नातेवाईक/विद्यार्थी स्पर्धेत भाग घेतलेले नाही याचे घोषणा पत्र द्यावे.

परीक्षक कमिटीची बैठक घेऊन, सर्वांचे मत घेऊन, “मार्गदर्शक तत्त्वे तयार करवित,निरीक्षण करावयाचे मुद्दे आणि द्यावयाच्या गुणांची यादी करावी आणि प्रत्येक परीक्षकांना ते वितरित करावेत.त्याप्रमाणे परीक्षकानी कार्यवाही करावी.परिक्षक पारदर्शक असणे आवश्यक आहेत.सर्व विषयातील गुणांचे निरीक्षण करून गुण मिळवावेत.निवड प्रक्रियेशी संबंधित नोंदी एका वर्षासाठी जपून ठेवाव्यात.
उदा: संगीतात – चाल, ताल, लय, गीत
नृत्यात – लय, मुद्रा, भाव,

तात्कालिक वेळापत्रक