सेतूबंध म्हणजे काय?
सद्या शिकण्यास आवश्यक अध्ययनांश किंवा अध्ययन निष्पत्तीस संबंधीत पूरक अध्ययन सामर्थ्य किंवा अध्ययनांश जोडणे.मुलांची शिकण्याची पातळी, त्यांची क्षमता ओळखणे आणि त्यांना पुढील शिक्षणासाठी तयार करणे हा एक क्रियाकलाप आहे. थोडक्यात मुलांनी जे शिकले आहे आणि जे शिकत आहेत त्यात परस्परसंबंध निर्माण करणे म्हणजे सेतुबंध म्हणता येईल.
सेतुबंध कधी करता येईल?
शैक्षणिक वर्षाच्या सुरुवातीला कौशल्ये वाढवण्यासाठी सेतुबंध –
शैक्षणिक वर्षाच्या सुरूवातीला दीर्घ सुट्टीतून शाळेत परत आलेल्या विद्यार्थ्यामध्ये पूर्वी आत्मसात केलेली कौशल्ये किती अवघड आहेत?कोणती कौशल्ये आत्मसात केलेली नाहीत? पुढील अध्ययनांशास पूरक सामर्थ्ये कोणकोणती? हे सर्व लक्षात घेऊन या आधी आत्मसात केलेल्या क्षमतांना पुढे आत्मसात करण्यास आवश्यक असलेल्या क्षमतांमध्ये विलीन करण्याची प्रक्रिया शैक्षणिक वर्षाच्या सुरुवातीची प्रक्रिया म्हणजे सेतुबंध.
सेतुबंध का करावा? (Importance of bridge course)
जसे आपण सर्व जाणतो की कोणतेही अध्ययन एकसमान नसते.जरी पाठ्यपुस्तक,वर्ग,शिकवण्याची पद्धत आणि शिक्षक एकच असले तरी वेगवेगळ्या कारणांमुळे शिकणे सारखे नसते.शक्य तितक्या समान शिक्षणाची निर्मिती करणे हे शिक्षणाचे ध्येय आहे.तर मग एकसमान शिक्षण निर्माण करण्यासाठी काय केले पाहिजे? कोण कोणत्या गतीने शिकू शकेल?कोण शिकण्यात मागे आहे?ते का मागे पडत आहेत? कसे आणि किती मागे?अशा प्रश्नांची उत्तरे शोधावी लागतील.वर्षाच्या सुरुवातीला अनेक समस्या असतात ज्या लहान चाचणी, घटक चाचणी,तोंडी प्रश्न, विद्यार्थ्यांच्या मनोवृत्तीचे निरीक्षण अशा उपायांनी ओळखता येतात.
मुलांनी उन्हाळ्याच्या सुट्ट्या मजेत घालवल्या आणि शाळेत आली.मुले जसजसे नवीन शिकतात तसतसे जुने विसरतात. ही एक मानसशास्त्रीय वस्तुस्थिती आहे. ही एक मानसशास्त्रीय वस्तुस्थिती आहे.मुले जे काही शिकतात ते सर्व त्यांच्या लक्षात राहत नाही. मुलांनी जे शिकले,विसरले आणि जे उरते ते शिक्षण असे आपण समजून घेतले पाहिजे.अशावेळी पूर्वी शिकलेला विषय आणि आता शिकायचा विषय यांचा परस्परसंबंध निर्माण करावा लागतो.सेतुबंधासारख्या प्रक्रियेतून हे काम पूर्ण होत असते.हे अत्यंत शास्त्रीय आहे.
सेतुबंध परीक्षा
इयत्ता – सातवी
विषय – समाज विज्ञान
अपेक्षित अध्ययन सामर्थ्य
1.इतिहासाचे विविध आधार ओळखणे आणि त्यांचे वर्गीकरण करणे तसेच त्यांच्या व्याख्या करणे. (अध्ययन निष्पत्ती 2 इयत्ता सहावी.)
2. नदी खोऱ्यांमध्ये प्राचीन संस्कृती विकसित होण्यास कारणीभूत ठरते.संस्कृती आणि समाजासाठी त्यांचे योगदान स्पष्ट करणे.(अध्ययन निष्पत्ती 4- इयत्ता 6 वी)
3. दक्षिण भारतातील विविध राजकारणाने साम्राज्य ओळखणे आणि त्यांचे सामाजिक राजकीय आर्थिक जीवन इत्यादी बद्दल विवरण करणे..(अध्ययन निष्पत्ती 9- इयत्ता 6 वी)
4. कर्नाटकातील संसाधने, रोजगार, कला,साहित्य आणि उपलब्धता यांचे वर्णन करा आणि तुलना करणे.(अध्ययन निष्पत्ती 1- इयत्ता 6 वी)
5. लोकशाहीचा अर्थ आणि प्रकार यांची विवरण करणे लोकशाहीची लक्षणे व त्यांचे प्रकार यांची वर्णन करणे..(अध्ययन निष्पत्ती 15- इयत्ता 6 वी)
6. राष्ट्रध्वज, राष्ट्रीय चिन्ह, राष्ट्रगीत आणि राष्ट्रीय सण ओळखणे.(अध्ययन निष्पत्ती 14- इयत्ता 6 वी)
7. नकाशांवर भौगोलिक चिन्हे वापरणे आणि त्याचा अर्थ लावणे.विविध नकाशांचे वर्गीकरण करणे आणि नकाशा तयार करण्यासाठी आवश्यक घटक ओळखणे. उदा: मोजपट्टी (खोली) अंतर,दिशा आणि चिन्हे इत्यादी.
Reference – SETUBANDH LITERATURE DSERT BENGALURU.
2री ते 8वी सेतुबंध साहित्य (सामर्थ्य यादी,नमुना प्रश्नपत्रिका
