भारतातील घटक राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेश –
(सर्व घटक राज्ये,स्थापना व राजधानी यांची माहिती…..)
भारत हे लोकशाही प्रजासत्ताक राष्ट्र आहे. देशाच्या राज्यकारभाराच्या सोयीच्या दृष्टीने भारत 28 घटक राज्ये आणि 8 केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये विभागलेला आहे. दिल्लीला राष्ट्रीय राजधानी म्हणून विशेष दर्जा आहे.’तेलंगणा’ हे अलिकडेच निर्माण झालेले नवीन राज्य आहे.
31 ऑक्टोबर 2019 रोजी जम्मू काश्मीर या घटक राज्याचे विभाजन होऊन जम्मू काश्मीर व लडाख असे दोन केंद्रशासित प्रदेश नव्याने निर्माण करण्यात आलेले आहेत. त्यामुळे भारतातील
राज्यांची संख्या 29 वरून 28 इतकी झाली.तर दादरा व नगर हवेली आणि दिव दमण यांचे 2020 मध्ये विलीनीकरण करण्यात आले. सध्या स्थितीला देशात 28 घटक राज्ये व 8 केंद्रशासित प्रदेश आहेत. सर्व राज्यांमध्ये राजस्थान हे विस्ताराने सर्वात मोठे व गोवा हे सर्वात लहान राज्य आहे.
भारताची राजधानी – नवी दिल्ली
राष्ट्रभाषा – हिंदी
विस्तार : रशिया, कॅनडा, चीन, अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने, ब्राझील आणि ऑस्ट्रेलिया यासाररख्या देशानंतर भारत हे जगातील सातवे मोठे राष्ट्र आहे. भारताचे एकूण क्षेत्रफळ 32, 87, 263 चौ.कि.मी इतके आहे. जगाच्या एकूण भूभागापैकी 2.42% भाग भारताने व्यापलेला आहे. भारताची पूर्वपश्चिम रूंदी 2,933 कि.मी आणि उत्तर दक्षिण लांबी 3,214 कि.मी, इतकी आहे.
शेजारील राष्ट्रे : भारताच्या शेजारी 7 राष्ट्रे आहेत. भारताच्या वायव्येला पाकीस्तान आणि अफगणिस्तान, उत्तरेला नेपाळ, भूतान आणि चीन. तसेच पूर्वेकडे बांग्लादेश आणि म्यानमार हे देश आहेत. भारताच्या आग्नेयेला श्रीलंका देश असून तो पाल्कची समुद्रधुनी आणि मन्नारचे आखात यामुळे भारताच्या प्रमुख भूभागापासून वेगळा झाला आहे.
भारताचे सद्याचे केंद्रीय मंत्रिमंडळ पाहण्यासाठी येथे स्पर्श करा…
भारतात घटक राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेश यांच्या स्थापना व राजधानी यांची माहिती खालील तक्त्यात दिली आहे..
| अ.नं. | स्थापना | राज्य | राजधानी |
|---|---|---|---|
| 1 | 1 ऑक्टो. 1953 | आंध्र प्रदेश | अमरावती |
| 2 | 1 नोव्हें. 1956 | आसाम | गुवाहाटी |
| 3 | 1 नोव्हें. 1956 | बिहार | पाटणा |
| 4 | 1 नोव्हें. 1956 | कर्नाटक | बेंगळूरू |
| 5 | 1 नोव्हें. 1956 | केरळ | तिरुवनंतपूरम |
| 6 | 1 नोव्हें. 1956 | मध्य प्रदेश | भोपाळ |
| 7 | 1 नोव्हें. 1956 | ओडिशा | भुवनेश्वर |
| 8 | 1 नोव्हें. 1956 | राजस्थान | जयपूर |
| 9 | 1 नोव्हें. 1956 | तमिळनाडू | चेन्नई |
| 10 | 1 नोव्हें. 1956 | उत्तर प्रदेश | लखनऊ |
| 11 | 1 नोव्हें. 1956 | पश्चिम बंगाल | कोलकाता |
| 12 | 1 मे 1960 | महाराष्ट्र | मुंबई |
| 13 | 1 मे 1960 | गुजरात | गांधीनगर |
| 14 | 1 डिसेंबर 1963 | नागालँड | कोहिमा |
| 15 | 1 नोव्हें. 1966 | पंजाब | चंदिगढ |
| 16 | 1 नोव्हें. 1966 | हरियाना | चंदिगढ |
| 17 | 25 जाने.1971 | हिमाचल प्रदेश | शिमला |
| 18 | 21 जाने.1972 | मेघालय | शिलॉंग |
| 19 | 21 जाने.1972 | मणिपूर | इंफाळ |
| 20 | 21 जाने.1972 | त्रिपुरा | आगरतला |
| 21 | 26 एप्रिल 1975 | सिक्कीम | गंगटोक |
| 22 | 20 फेब्रु. 1987 | अरुणाचल प्रदेश | इटानगर |
| 23 | 20 फेब्रु. 1987 | मिझोराम | ऐजवाल |
| 24 | 30 मे 1987 | गोवा | पणजी |
| 25 | 1 नोव्हें. 2000 | छत्तीसगड | रायपूर |
| 26 | 1 नोव्हें. 2000 | उत्तरांचल | डेहराडून |
| 27 | 1 नोव्हें. 2000 | झारखंड | रांची |
| 28 | 2 जून 2014 | तेलंगणा | हैद्राबाद |
केंद्रशासित प्रदेश 8
| अ.नं. | स्थापना | राज्य | राजधानी |
|---|---|---|---|
| 1 | 1956 | अंदमान आणि निकोबार | पोर्ट ब्लेअर |
| 2 | 1956 | चंदीगड | चंदीगड |
| 3 | 2020 | दादर व नगर हवेली आणि दमन व दिव | दमन |
| 4 | 1956 | दिल्ली | नवी दिल्ली |
| 5 | 2019 | जम्मू आणि काश्मीर | श्रीनगर (उन्हाळी) जम्मू (हिंवाळी) |
| 6 | 2019 | लडाख | लेह कारगिल |
| 7 | 1956 | लक्षद्वीप | कावरत्ती |
| 8 | 1951 | पुदुचेरी | पाँडेचारी |
31 ऑक्टोबर 2019 रोजी जम्मू काश्मीर या राज्याचे विभाजन होऊन जम्मू काश्मीर व लडाख असे दोन केंद्रशासित प्रदेश नव्याने निर्माण करण्यात आलेले आहेत.म्हणून भारतातील राज्यांची संख्या 29 वरून 28 इतकी झाली. तर दादरा व नगर हवेली आणि दिव दमण यांचे 2020 मध्ये विलीनीकरण करण्यात आले.
