CLASS – 6
MEDIUM – MARATHI
SUBJECT – Social Science
SYLLABUS – KARNATAKA STATE
QUESTION BANK OF LESSON BASED ASSESSMENT
प्रकरण 2 – भारत – आमचा अभिमान
कर्नाटक राज्यातील सर्व शाळांमध्ये एक महत्त्वपूर्ण बदल होणार आहे. २०२५-२६ या शैक्षणिक वर्षापासून ‘पाठ-आधारित मूल्यमापन परीक्षा’ (Lesson Based Assessment – LBA) प्रणाली अंमलात येणार आहे. हा बदल शिक्षण गुणवत्तेत वाढ करेल का, याबद्दल शिक्षणतज्ज्ञ आणि पालकांमध्ये उत्सुकता आहे.
काय आहे नवीन प्रणालीचा उद्देश?
सध्या सरकारी शाळांमध्ये रचनात्मक मूल्यमापन (FA – Formative Assessment) आणि संकलनात्मक मूल्यमापन (SA – Summative Assessment) या पद्धती वापरल्या जातात. नव्या LBA प्रणालीचा मुख्य उद्देश विद्यार्थ्यांच्या आकलनाची आणि त्यांच्या शिकण्याच्या गुणवत्तेची सातत्याने खात्री करणे हा आहे. प्रत्येक पाठ किंवा अध्याय शिकवून झाल्यानंतर लगेचच छोटी चाचणी घेतल्याने विद्यार्थ्यांना विषय किती समजला हे स्पष्ट होईल. यामुळे विद्यार्थ्यांना केवळ परीक्षांच्या गुणांसाठी नव्हे, तर खऱ्या अर्थाने ज्ञान आत्मसात करण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. भविष्यात होणाऱ्या बोर्ड परीक्षांमध्ये विद्यार्थ्यांना चांगले गुण मिळवण्यासाठी ही सुरुवातीपासूनची मूल्यमापन पद्धत उपयुक्त ठरेल, अशी अपेक्षा शालेय शिक्षण व साक्षरता विभागाने व्यक्त केली आहे.
अंमलबजावणी आणि स्वरूप:
ही घटक चाचणी पहिली ते दहावीपर्यंतच्या सर्व विद्यार्थ्यांसाठी अनिवार्य असेल. राज्य शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण संस्था (DSERT) या परीक्षांसाठी प्रश्नपत्रिका तयार करून शाळांना पुरवेल. शाळांना या परीक्षा घेऊन विद्यार्थ्यांचे मिळालेले गुण ‘SATS’ पोर्टलवर (Student Achievement Tracking System) अपलोड करावे लागतील, जेणेकरून विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीचा मागोवा घेणे सोपे होईल.
प्रत्येक चाचणी ३० गुणांची असेल आणि त्यात २५ प्रश्न असतील. प्रश्नपत्रिकेची रचना विशिष्ट प्रमाणात सोपे, सामान्य आणि कठीण प्रश्नांच्या मिश्रणाने केली जाईल:
- ६५% सोपे प्रश्न
- २५% सामान्य प्रश्न
- १०% कठीण प्रश्न
बहुतेक प्रश्न बहुपर्यायी (MCQ) स्वरूपाचे असतील, जेणेकरून विद्यार्थ्यांचे आकलन तपासणे सोपे होईल. प्राथमिक स्तरावरील विद्यार्थ्यांसाठी रिकाम्या जागा भरणे, चित्रांना रंग भरणे, जोड्या जुळवा आणि गटात न बसणारा शब्द ओळखणे असे मनोरंजक प्रश्न असतील.
हे ही पहा – इयत्ता 6वी समाज विज्ञान भाग – 1 प्रश्नोत्तरे
सदर प्रश्नावली DSERT च्या इंग्रजी पुस्तकाचे भाषांतर आहे
प्रकरण 2 – भारत – आमचा अभिमान
I. एका वाक्यात उत्तरे द्या
- ‘भारत’ हे नाव कसे उत्पन्न झाले? (सोपे)
- पर्शियन लोकांनी भारताला काय म्हटले? (सोपे)
- संस्कृत म्हणी अद्भुत आहेत असे कोणी म्हटले? (सोपे)
- कलिंगचे सध्याचे नाव काय आहे? (सोपे)
- कोणत्या देशाने प्रथम शून्य संख्या म्हणून वापरले? (सोपे)
- पृथ्वी सूर्याभोवती फिरते असे कोणत्या भारतीय वैज्ञानिकाने सांगितले? (सोपे)
- कोपरनिकसच्या किती शतके आधी आर्यभट जगले? (सोपे)
- भारतीयांनी खलाशांसाठी रेखांश नकाशे (longitude maps) कोठे तयार केले? (सोपे)
- द्रव्य अणूंनी बनलेले आहे असे कोणत्या भारतीय वैज्ञानिकाने प्रस्तावित केले? (सोपे)
- कोणत्या देशाने जगाला योग आणि संस्कृत भेट म्हणून दिले? (सोपे)
- इंग्रजीमध्ये अनुवादित झालेले पहिले संस्कृत कार्य कोणते होते? (सोपे)
II. रिकाम्या जागा भरा
- जगाला सर्वात मोठे योगदान देणारे आहेत ______________. (सोपे)
- जगातील सर्वात उंच बुद्ध मूर्ती ______________ येथे आहे. (सोपे)
- प्राचीन काळी, गुजरातमधील सुरत ______________ साठी प्रसिद्ध होते. (सोपे)
- भारत सरकारद्वारे शीर्ष वैज्ञानिकांना दिला जाणारा पुरस्कार आहे ______________. (सोपे)
- पायथागोरस प्रमेय त्याच्या दोन शतके आधी ओळखणारा भारतीय ______________ होता. (सोपे)
- आधुनिक विज्ञानात, पृथ्वी सूर्याभोवती फिरते असे म्हणणारी व्यक्ती आहे ______________. (सोपे)
- अहिंसेचा वापर करून भारताला स्वातंत्र्य मिळवून देणारी व्यक्ती आहे ______________. (सोपे)
- भारताचा पहिला कृत्रिम उपग्रह आहे ______________. (सोपे)
- कंबोडियातील हिंदू मंदिर असलेले क्षेत्र आहे ______________. (सोपे)
- ब्रिटिशांनी भारताला ______________ म्हटले. (सोपे)
- एशियाटिक सोसायटीची स्थापना ______________ यांनी केली. (सोपे)
III. योग्य जोड्या जुळवा (मध्यम)
| 1.) मगध | अ) मुंबई |
| 2) चेरा | ब) बिहार |
| 3) इंद्रप्रस्थ | क) केरळ |
| 4) प्रयाग | ड) दिल्ली |
| 5) मद्रास | इ) अलाहाबाद |
| 6) बडोदा | फ) चेन्नई |
| 7) बॉम्बे | ह) वडोदरा |
IV. तिसऱ्या शब्दाशी संबंधित चौथा शब्द लिहा
- बोरोबुदूर बौद्ध मंदिर: जावा :: अंकोरवाट हिंदू मंदिर: ________(मध्यम)
- सर्वे जना: सुखिनो भवंतु: सर्वजण सुखी असोत :: वसुधैव कुटुंबकम्: _______(मध्यम)
- पर्शियन: हिंदू :: ग्रीक: __________(मध्यम)
V. 2-4 वाक्यात उत्तरे द्या
- कोणत्या देशांमध्ये बौद्ध धर्म पसरला? (सोपे)
- भारतातील चार जागतिक वारसा स्थळांची नावे सांगा. (सोपे)
- भारतीय मूल्यांचे स्पष्टीकरण द्या. (मध्यम)
हे ही पहा – इयत्ता 6वी समाज विज्ञान भाग – 1 प्रश्नोत्तरे
VI. 6 वाक्यात उत्तरे द्या
- जर तुम्ही वैज्ञानिक असता, तर तुम्ही भारतासाठी काय योगदान दिले असते? (मध्यम)
- भारतीय उपखंडावर टीप लिहा. (कठीण)
VII. नकाशा क्रियाकलाप (कठीण)
- भारताचा नकाशा काढा आणि खालील ठिकाणे चिन्हांकित करा;
- बिहार
- वडोदरा
- चेन्नई
- दिल्ली
हे ही पहा – इयत्ता 6वी समाज विज्ञान भाग – 1 प्रश्नोत्तरे