विषय :
‘ओदू कर्नाटक’ कार्यक्रम सर्व शासकीय शाळांमध्ये 4 वी आणि 5 वी वर्गाच्या विद्यार्थ्यांसाठी 2024-25 या शैक्षणिक वर्षात राबविण्याबाबत
संदर्भ:
राज्य प्रकल्प संचालक, समग्र शिक्षा कर्नाटक, बेंगळुरू यांच्या पत्र क्रमांक: सशिक/ಓದು ಕರ್ನಾಟಕ-ತರಬೇತಿ/2024-25
दिनांक: 13.01.2025
वरील विषयासंदर्भात, 2024-25 या शैक्षणिक वर्षात सार्वजनिक शिक्षण विभाग, राज्य शिक्षण संशोधन आणि प्रशिक्षण विभाग, तसेच प्रथम् एज्युकेशन फाउंडेशन यांच्या सहकार्याने 4 वी आणि 5 वी वर्गाच्या विद्यार्थ्यांसाठी ‘ಓದು ಕರ್ನಾಟಕ’ कार्यक्रम सर्व शासकीय शाळांमध्ये राबविण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. या कार्यक्रमाचे प्रमुख उद्दिष्टे खालीलप्रमाणे आहेत:
- 4 वी आणि 5 वी वर्गातील विद्यार्थ्यांचे मूलभूत भाषा आणि गणित कौशल्य विकसित करणे.
- सरकारी शाळांतील देखरेखीच्या प्रणालीत प्रभावी सुधारणा करणे.
- कार्यक्रमाच्या प्रभावी अंमलबजावणीद्वारे अध्यापनाच्या पद्धती सुधारण्यासाठी शिक्षकांची क्षमता वाढवणे.
‘ओदू कर्नाटक’ कार्यक्रमाची वैशिष्ट्ये:
हा कार्यक्रम “Teaching at the Right Level (TaRL)” या अध्यापन पद्धतीवर आधारित आहे. सुरुवातीला विद्यार्थ्यांच्या सध्याच्या शिक्षणाच्या पातळीचे मूल्यमापन केले जाईल आणि त्यानुसार विद्यार्थ्यांना वेगवेगळ्या गटांमध्ये विभागले जाईल. त्यानंतर, प्रत्येक गटाला योग्य अभ्याससामग्री पुरवून, कृती-आधारित अध्यापन पद्धतीद्वारे त्यांना शिकवले जाईल. विविध टप्प्यांवर मूल्यमापन डेटा डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर अपलोड केला जाईल आणि अधिकाऱ्यांसोबत पुनरावलोकन बैठकीत चर्चा केली जाईल.
हा 60 दिवसांचा कार्यक्रम असून, प्रशिक्षित शिक्षक प्रतिदिन 120 मिनिटे (1 तास भाषा आणि 1 तास गणित) विद्यार्थ्यांसोबत कृती-आधारित अध्यापन करतील. हा कार्यक्रम अल्पावधीतच विद्यार्थ्यांचे भाषा आणि गणित विषयातील मूलभूत शिक्षण स्तर उंचावण्यासाठी प्रभावी ठरला आहे.
कार्यक्रमाची अंमलबजावणी:
फेब्रुवारी 2025 मध्ये हा कार्यक्रम सुरू करण्यासाठी क्लस्टर रिसोर्स पर्सन्स (CRPs) यांना प्रशिक्षित करण्यात येईल. जिल्हास्तरावर CRPs साठी प्रशिक्षण दिल्यानंतर, फेब्रुवारी 2025 पासून 21 दिवसांसाठी त्यांनी आपल्या क्लस्टरमधील शाळांमध्ये ‘अभ्यास वर्ग’ (Practice Classes) राबवायचे आहेत. या वर्गांची नियमित देखरेख विभागीय अधिकारी व प्रथम् जिल्हा पथके करतील आणि ब्लॉक तसेच जिल्हास्तरीय पुनरावलोकन बैठकीत त्याचे निरीक्षण केले जाईल.
प्रशिक्षणांचे आयोजन
| क्र.सं | प्रशिक्षणाचे प्रकार | कालावधी | ठिकाण |
|---|---|---|---|
| 1 | कॉम्प्युटर प्रशिक्षण: संगणक प्रणालीविषयी सर्वसामान्य माहिती आणि ऑनलाइन प्रशिक्षणासाठी २५० इच्छुकांसाठी (ऑनलाइन मोड) | १ दिवस | २३ डिसेंबर (प्रमुख कार्यालयात) |
| 2 | क्लस्टर संपन्मुल अधिकारी (CRP) यांचे प्रशिक्षण (ऑफलाइन मोड) – ३८५० | १ दिवस – बॅच नुसार | फेब्रुवारीच्या पहिल्या आठवड्यात |
| 3 | मुख्य संपन्मुल अधिकारी (MRP) यांचे प्रशिक्षण (ऑफलाइन मोड) – १५० MRP साठी | २ दिवस | फेब्रुवारीच्या दुसऱ्या आठवड्यात |
| 4 | प्रॅक्टिस क्लासेस / प्रशिक्षण वर्गांचे आयोजन: – प्रायोगिक शिक्षणाचा समावेश (नवीनरणीय दिवस) – प्रशिक्षण सत्रे (२१ दिवस) – कनिष्ठ प्रशिक्षकांचे कार्यक्षमतेवर आधारित प्रशिक्षण | २१ + २ दिवस (३ आठवडे) | फेब्रुवारी व मार्चच्या आठवड्यात |
| 5 | जिल्हा / ब्लॉक / क्लस्टर स्तरावरील अधिकारी व कर्मचारी यांचे संवेदीकरण कार्यक्रम (ऑफलाइन मोड) | ६ दिवस | फेब्रुवारीच्या आठवड्यात |
| जिल्हा स्तरीय प्रशिक्षण – १ दिवस (ऑफलाइन) | |||
| ब्लॉक स्तरीय प्रशिक्षण – २ दिवस (ऑफलाइन) | |||
| क्लस्टर स्तरीय प्रशिक्षण – ३ दिवस (ऑफलाइन) |
कार्यक्रमाच्या प्रभावी अंमलबजावणीसाठी खालील उपाययोजना करण्यात येणार आहेत:
- जिल्हा व ब्लॉक स्तरावर एका नोडल अधिकाऱ्याची नियुक्ती करणे.
- प्रशिक्षणांचे नियोजन व आयोजन करणे.
- कार्यक्रमाच्या प्रगतीचे मूल्यांकन व देखरेख करणे.
- संबंधित अधिकाऱ्यांसोबत नियमित पुनरावलोकन बैठकांचे आयोजन करणे.
- CRPs साठी जिल्हास्तरीय प्रशिक्षण आयोजित करणे.
- Master Resource Persons (MRPs) व शिक्षकांसाठी पुढील प्रशिक्षण 2025-26 च्या सुरुवातीला घेण्यात येईल.
शाळांमध्ये अंमलबजावणीसाठी आवश्यक कृती:
- CRPs साठी कार्यक्रम मार्गदर्शिका, मूल्यमापन साधने व इतर आवश्यक दस्तऐवज प्रशिक्षणाच्या वेळी उपलब्ध करून देणे.
- अभ्यास वर्गासाठी शालेय वेळापत्रकानुसार भाषा व गणितासाठी दोन तास निश्चित करणे.
- ‘ओदू कर्नाटक’ कार्यक्रमासाठी ब्लॉक स्तरावर व्हॉट्सअॅप गट तयार करणे, जिथे दररोजच्या उपक्रमांची माहिती आणि वर्गातील फोटो शेअर करणे आवश्यक आहे.
- प्रथम् संस्थेच्या समन्वयकांकडून मार्गदर्शन घेताना शाळांनी त्यांना आवश्यक सहकार्य करणे.
- उर्दू शिक्षकांसाठी दोन दिवसांचे विशेष प्रशिक्षण कलबुर्गी येथे आयोजित केले जाईल, जेथे प्रथम् हैदराबाद टीम प्रशिक्षण देईल.
समारोप –
‘ओदू कर्नाटक’ हा कार्यक्रम विद्यार्थ्यांचे मूलभूत भाषा व गणित कौशल्य विकसित करण्यासाठी राबविला जात आहे. शिक्षक, शाळेचे प्रमुख आणि क्लस्टर/ब्लॉक/जिल्हा स्तरावरील अधिकारी या कार्यक्रमाच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी जबाबदारी घेतील. संबंधित सर्वांनी या कार्यक्रमाच्या प्रभावी अंमलबजावणीसाठी समर्पितपणे कार्य करावे. तसेच, प्रशिक्षण वेळापत्रक या पत्रासोबत संलग्न करण्यात आले आहे.
