4th EVS 15.पारंपारिक वाहतूक आणि संपर्क 15.Traditional Transport And Communication

STATE SYLLABUS

CLASS – 4

MARATHI MEDIUM

SUBJECT – SCIENCE

PART – 2

परिसर अध्ययन

प्रकरण- 15

15.Traditional Transport And Communication

15.पारंपारिक वाहतूक आणि संपर्क

जाणून घे :

कोणी काय शोधले ?

राईट बंधू – विमान

ग्रॅहम बेल – टेलिफोन

चार्ल्स बॅबेज – संगणक

जॉन बेअर्ड – दूरदर्शन

मार्कोनी – रेडिओ


तुला हे माहीत आहे का ?

1.रेल्वे वाहतुक ही भारतातील सर्वात मोठी वाहतूक व्यवस्था

2.भारतात पहिली रेल्वेगाडी 1853 मध्ये मुंबई ते ठाणे द धावली.

3.वाळवंटातून प्रवास करण्यास उंटाची शरीर रचना योग्य असते त्याचा उपयोग वाळवंटी प्रदेशात वाहतुकीसाठी केला जातो. म्हणून उटाला ‘वाळवंटातील जहाज’ असे म्हणतात.

4.पाणबुडी खोल समुद्रातून प्रवास करते.

5.पृथ्वीच्या कक्षेपलिकडील अभ्यास पदार्थांचा अभ्यास करण्यात अवकाश यानाचा उपयोग करतात.

6.दररोज प्रसिद्ध होणारे वृत्तपत्र दैनिक, आठवड्यातून एक वेळ प्रसिद्ध होणारे वृतपत्र साप्ताहिक, पंधरा दिवसातून प्रसिद्ध होणारी पुस्तिका पाक्षिक, महिन्यातून एक वेळ प्रसिद्ध होणारी पुस्तिका – मासिक

7.वाहतुकीसाठी उपयोग केलेला पहिला प्राणी – कुत्रा 8.जगामध्ये काही अति जलद धावणाऱ्या रेल्वेचा वेग ताशी 350 km. पेक्षा जास्त आहे. अशा रेल्वे बेंगळूर ते हुबळी पर्यंतचे अंतर फक्त एका तासात पार करु शकतात.

1. तुझ्या परसरातील लोक वाहतुकीसाठी प्राण्यांचा उपयोग करतात का?
उत्तर – होय / नाही  

2. कोणकोणत्या प्राण्यांचा उपयोग करतात?
उत्तर – बैल, घोडा, उंट, गाढव, हत्ती या प्राण्यांचा उपयोग करतात.

3. या प्राण्यांचा उपयोग कोणत्या प्रकारच्या वाहतुकीसाठी करतात?
उत्तर – या प्राण्यांचा उपयोग मालवाहतुकीसाठी, प्रवासी वाहतुकीसाठी, जंगलातील वाहतुकीसाठी करतात.

4. खाली दिलेली चित्रे बघ. वाहतुकीमध्ये झालेले बदल ओळख आणि क्रम दर्शविण्यास क्रमाने संख्या लिही.

पूर्वीच्या काळी वाहतुकीसाठी उपयोग केले जाणारे प्राणी:
– घोडे
– उंट
– बैल
– गाढव

आता वाहतुकीसाठी उपयोग केले जाणारे प्राणी:
– घोडे (अभीही काही ठिकाणी उपयोग होतो)
– उंट (विशिष्ट वाळवंटातील ठिकाणी)
– कधी कधी बैल, विशेषतः शेतीकामासाठी

 पूर्वी व आता वाहतुकीसाठी केला जाणारा प्राण्यांचा उपयोग यातील फरक:
– पूर्वी प्राणी हे वाहतुकीसाठी प्रमुख साधन होते कारण यांत्रिक वाहनांचा शोध झाला नव्हता.
– आता प्रामुख्याने यांत्रिक वाहने वापरली जातात, पण प्राणी वाहतुकीच्या ठराविक कामांमध्ये, विशेषतः गावांमध्ये आणि शेतीकामात उपयोगले जातात.
– प्राण्यांचा उपयोग आजच्या काळात मुख्यत्वे काही ठराविक परिस्थितीत केला जातो जेथे यांत्रिक वाहनांची पोहोच नाही किंवा वापरण्याची सोय नाही.

 वाहतुकीसाठी उपयोगिल्या जाणाऱ्या प्राण्यांची लोक काळजी कशी घेतात?:
– प्राण्यांना नियमितपणे अन्न आणि पाणी पुरवतात.
– प्राण्यांच्या राहण्यासाठी स्वच्छ आणि सुरक्षित जागा ठेवतात.
– प्राण्यांना वेळोवेळी विश्रांती देतात.
– प्राण्यांच्या आरोग्याची तपासणी करण्यासाठी डॉक्टरांकडे नेतात.
– प्राण्यांच्या साफसफाईची काळजी घेतात.

 वाहतुकीसाठी उपयोगिल्या जाणाऱ्या प्राण्यांची काळजी घेतली पाहिजे:
– प्राण्यांना वेळेवर अन्न आणि पाणी द्यायला हवे.
– प्राण्यांच्या राहण्याची जागा स्वच्छ ठेवायला हवी.
– प्राण्यांना विश्रांती घेण्यासाठी पुरेसा वेळ द्यायला हवा.
– प्राण्यांचे आरोग्य तपासण्यासाठी वेळोवेळी डॉक्टरांची भेट घ्यायला हवी.
– प्राण्यांना स्वच्छ ठेवायला हवे आणि त्यांच्या स्वच्छतेची काळजी घ्यायला हवी.

तुझ्या जवळच्या पोस्ट ऑफिसला भेट दे. किंवा पोस्टमनला भेट आणि खालील बाबतीत माहिती जमा करुन लिही.

१. तिकिट: वाहतुकीसाठी किंवा पोस्ट ऑफिसमधून पत्रे आणि पॅकेट्स पाठवण्यासाठी वापरले जाणारे तिकिट.

२. पोस्ट पाकिट: पत्रे किंवा कागदपत्रे पाठवण्यासाठी वापरण्यात येणारे खास पाकिट.

३. पार्सल: मोठ्या वस्तू किंवा माल पाठवण्यासाठी वापरले जाणारे पॅकेज.

४. स्पीड पोस्ट: तातडीच्या मेल पाठवण्यासाठी वापरण्यात येणारी जलद सेवा.

पूर्वीच्या काळी उपयोगिल्या गेलेल्या आणि आता संपर्कासाठी वापरल्या जाणाऱ्या साधनांची नावे लिही.

पूर्वीची संपर्क साधने
– पत्र
– टेलिग्राफ
– ध्वनी संदेश (खेड्यातील लोकांना संदेश पोहोचवण्यासाठी)
– संवाद संदेशवाहक (पदमार्गे संदेश पोहोचवणारे)
– रेडिओ

आताची संपर्क साधने

– ई-मेल
– मोबाईल फोन
– सोशल मीडिया (फेसबुक, ट्विटर, इंस्टाग्राम)
– व्हॉट्सअॅप आणि मेसेंजर
– व्हिडिओ कॉलिंग (झूम, गूगल मीट)

विविध संपर्क साधनांची चित्रे जमा कर. ती चित्रे खाली दिलेल्या तक्त्यात चिकटव आणि त्यांची नावे व थोडी माहिती चित्राच्या समोर लिही.