सेतूबंध म्हणजे काय?
सद्या शिकण्यास आवश्यक अध्ययनांश किंवा अध्ययन निष्पत्तीस संबंधीत पूरक अध्ययन सामर्थ्य किंवा अध्ययनांश जोडणे.मुलांची शिकण्याची पातळी, त्यांची क्षमता ओळखणे आणि त्यांना पुढील शिक्षणासाठी तयार करणे हा एक क्रियाकलाप आहे. थोडक्यात मुलांनी जे शिकले आहे आणि जे शिकत आहेत त्यात परस्परसंबंध निर्माण करणे म्हणजे सेतुबंध म्हणता येईल.
सेतुबंध कधी करता येईल?
शैक्षणिक वर्षाच्या सुरुवातीला कौशल्ये वाढवण्यासाठी सेतुबंध –
शैक्षणिक वर्षाच्या सुरूवातीला दीर्घ सुट्टीतून शाळेत परत आलेल्या विद्यार्थ्यामध्ये पूर्वी आत्मसात केलेली कौशल्ये किती अवघड आहेत?कोणती कौशल्ये आत्मसात केलेली नाहीत? पुढील अध्ययनांशास पूरक सामर्थ्ये कोणकोणती? हे सर्व लक्षात घेऊन या आधी आत्मसात केलेल्या क्षमतांना पुढे आत्मसात करण्यास आवश्यक असलेल्या क्षमतांमध्ये विलीन करण्याची प्रक्रिया शैक्षणिक वर्षाच्या सुरुवातीची प्रक्रिया म्हणजे सेतुबंध.
सेतुबंध का करावा? (Importance of bridge course)
जसे आपण सर्व जाणतो की कोणतेही अध्ययन एकसमान नसते.जरी पाठ्यपुस्तक,वर्ग,शिकवण्याची पद्धत आणि शिक्षक एकच असले तरी वेगवेगळ्या कारणांमुळे शिकणे सारखे नसते.शक्य तितक्या समान शिक्षणाची निर्मिती करणे हे शिक्षणाचे ध्येय आहे.तर मग एकसमान शिक्षण निर्माण करण्यासाठी काय केले पाहिजे? कोण कोणत्या गतीने शिकू शकेल?कोण शिकण्यात मागे आहे?ते का मागे पडत आहेत? कसे आणि किती मागे?अशा प्रश्नांची उत्तरे शोधावी लागतील.वर्षाच्या सुरुवातीला अनेक समस्या असतात ज्या लहान चाचणी, घटक चाचणी,तोंडी प्रश्न, विद्यार्थ्यांच्या मनोवृत्तीचे निरीक्षण अशा उपायांनी ओळखता येतात.
मुलांनी उन्हाळ्याच्या सुट्ट्या मजेत घालवल्या आणि शाळेत आली.मुले जसजसे नवीन शिकतात तसतसे जुने विसरतात. ही एक मानसशास्त्रीय वस्तुस्थिती आहे. ही एक मानसशास्त्रीय वस्तुस्थिती आहे.मुले जे काही शिकतात ते सर्व त्यांच्या लक्षात राहत नाही. मुलांनी जे शिकले,विसरले आणि जे उरते ते शिक्षण असे आपण समजून घेतले पाहिजे.अशावेळी पूर्वी शिकलेला विषय आणि आता शिकायचा विषय यांचा परस्परसंबंध निर्माण करावा लागतो.सेतुबंधासारख्या प्रक्रियेतून हे काम पूर्ण होत असते.हे अत्यंत शास्त्रीय आहे.
सेतुबंध पूर्व परीक्षा नमुना प्रश्नपत्रिका
इयत्ता – सहावी
विषय – विज्ञान (EVS)
1. कीटकभक्षी वनस्पतीचे नाव लिहा.
2. कोणत्या प्राण्याचे सहस्त्र पद आहेत?
3. सजीव, निर्जीव वर्गीकरण करा.- बेडूक, झाड, टरबूज, वारा, नारळ, पाणी, पेन, बस, मुंगी
4. मर्यादित संसाधनाचे उदाहरण द्या.
5. यापैकी कोणते पूनर्भवी संसाधन आहे – लोह, कोळसा, जंगल, पेट्रोल
6. यांपैकी कशाला वजन आहे?- वारा, ढग, पाणी,भूक, दगड,
7. तुमच्या आजूबाजूला आढळणाऱ्या घन द्रव आणि वायू पदार्थांची यादी करा.
8. जलप्रदूषण होणाऱ्या कोणतीही दोन उदाहरणे लिहा.
9. तुमच्या शहरातील दोन जलस्रोतांची नावे सांगा
10. तुम्हाला माहीत असलेल्या एका सिंचन पद्धतीचे नाव सांगा.
11. आपण स्वयंपाक घरापासून लांब असलो तरीही अन्न तयार केल्याचा वास कसा येऊ शकतो?
12. हवेतील एका घटकाचे नाव लिहा.
13. प्रथिने युक्त असलेल्या कोणत्याही दोन खाद्यपदार्थांची नावे सांगा.आपल्या शरीरासाठी प्रथिने का आवश्यक आहेत?
14. तुम्ही दररोज पाळत असलेली एक चांगली आरोग्यदायी सवय लिहा.
15. प्लास्टिकचे प्रदूषण रोखण्यासाठी तुम्ही कोणत्या उपाय कराल?
16. सुक्या कचऱ्याचे एक उदाहरण द्या.
17. तुमच्या शाळेत कोणते पर्यावरणपूरक उपक्रम केले जातात?
18. छत्री, स्वेटर, टोपी किंवा फेटा – यापैकी तुमच्यासाठी सर्वात आवश्यक वस्तू कोणती आहे? का?
19. ध्रुवीय प्रदेशात राहणाऱ्या एका प्राण्याचे नाव सांगा.
20. वातावरणातील आर्द्रतेला काय म्हणतात?
2री ते 8वी सेतुबंध साहित्य (सामर्थ्य यादी,नमुना प्रश्नपत्रिका,ग्रेड विवरण तक्ता इत्यादी
