SATAVI ITIHAS 3.ADVENT OF THE EUROPEANS TO INDIA (3. भारतात युरोपियनांचे आगमन)

इयत्ता – सातवी 

विषय – समाज विज्ञान 

पहिले सत्र 

इतिहास 

पाठ – 3 

3. भारतात युरोपियनांचे आगमन

I. खालील प्रश्नांची उत्तरे एका वाक्यात लिहा.

1) भारतात व्यापारासाठी समुद्रमार्गाने सर्वप्रथम आलेले युरोपियन कोण?

उत्तर – भारतात व्यापारासाठी समुद्रमार्गाने सर्वप्रथम आलेले युरोपियन पोर्तुगीज होय.

2) भारताला येण्याचा जलमार्गाचा शोध कोणी लावला?

उत्तर- भारताला येण्याचा जलमार्गाचा शोध वास्को-द-गामा यांनी लावला.

3) डचांची राजधानी कोणती?

उत्तर – डचांची राजधानी पुलिकत होय.

4) ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीची स्थापना केव्हा झाली?

उत्तर – ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीची स्थापना सा.श. 1600 मध्ये झाली.

5) फ्रेंचांची व्यापारी केंद्रे कोणती? ते सांगा.

उत्तर – फ्रेंचांची व्यापारी केंद्रे खालीलप्रमाणे

1. पांडिचेरी
2. मच्छलीपट्टण
3. कालिकत
4. माहे
5. कारकल
6. चंद्रपूर    इत्यादी

6) ब्रिटिशाना दस्तक हक्क दिलेला मोगल राजा कोण?

उत्तर – ब्रिटिशांनी दस्तक हक्क दिलेला मोगल राजा फारुक सिया होय.

II. खालील प्रश्नांची उत्तरे गटात चर्चा करून लिहा.

1) भारतात पोर्तुगीजांच्या पतनास कारणीभूत कारणांची यादी करा.          

उत्तर – भारतात पोर्तुगीजांच्या पतनास कारणीभूत कारणांची यादी खालील प्रमाणे –

• बलवान नौका दल असलेले डच आणि इंग्रज हे पोर्तुगीजांचे प्रबळ प्रतिस्पर्धी होते.
• पोर्तुगीज सरकारच्या नोकर वर्गाने भ्रष्टाचार केल्यामुळे त्यांनी विश्वास गमावला.त्यामुळे त्यांचे सरकार हीन स्थितीला पोहोचले.
• धार्मिक असहिष्णूता हेच पोर्तुगीजांच्या  अधोगतीचे प्रमुख कारण ठरले.पोर्तुगिजांनी येथील विविध धर्मातील लोकांचे बळजबरीने धर्मांतर केले.
• विजयनगरच्या साम्राज्याची अधोगती झाल्याने त्यांचा व्यापार कुंठीत झाला.

2) भारतात फ्रेंचांच्या पतनाची कारणे कोणती?

उत्तर – भारतात फ्रेंच यांच्या अधोगतीची कारणे खालील प्रमाणे –

• भारतातील फ्रेंच सैन्य प्रमुखाना फ्रान्स सरकारने पूर्ण पाठिंबा दिला नाही.
• फ्रान्समध्ये राजकीय गोंधळ आणि क्रांती घडून आल्या.हेच भारतातील त्यांच्या अधोगतीचे कारण ठरले.
• फ्रेंच हे ब्रिटिश नौकादळा इतके प्रबळ नव्हते.इत्यादी

III. खालील अ गटातीत संबंधित ब गटातील विषयांच्या जोड्या जुळवा.

अ                     ब

पोर्तुगीज                        गोवा

डच                              पुलिकत

फ्रेंच                             पाँडिचरी

ब्रिटिश                        कलकत्ता

सरावासाठी अधिक प्रश्न

1) दस्तक म्हणजे काय?

उत्तर – दस्तक म्हणजे इंग्रज व्यापाऱ्यांना भारतात करमुक्त व्यापार करण्यासाठी दिलेला विशेष परवाना होय.
 2) कोणत्या दिवशी वास्को-द-गामा कालिका त्या बंदरात पोहोचला?

उत्तर – 17 मे 1498 या दिवशी वास्को-द-गामा कालिकत  बंदरात पोहोचला.

3) पोर्तुगीजांचा भारतातील पहिला व्हाइसरॉय गव्हर्नर कोण होता?

उत्तर – पोर्तुगीजांचा भारतातील पहिला व्हाइसरॉय गव्हर्नर अल्मेडा होता.

4.भारतात व्यापारासाठी आलेले शेवटचे युरोपियन कोण?

उत्तर – फ्रेंच हे भारतात व्यापारासाठी आलेले शेवटचे युरोपियन होय.