नवीन शैक्षणिक वर्षातील मूल्यमापन पद्धतीतील बदल: एक माहितीपूर्ण आढावा
A New Chapter in Student Assessment: What’s New for the Academic Year 2025-26
शिक्षणातील एक महत्त्वाचा टप्पा
२०२५-२६ या शैक्षणिक वर्षासाठी, विद्यार्थ्यांच्या शिकण्याच्या प्रगतीची अचूक माहिती मिळवण्यासाठी आणि प्रत्येक विद्यार्थ्याची क्षमता वाढवण्यासाठी, शिक्षण विभागाने एक महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे. या नवीन निर्णयानुसार, राज्य अभ्यासक्रमाच्या शाळांमध्ये इयत्ता १ ते १० च्या विद्यार्थ्यांसाठी **’पाठ्यपुस्तकावर आधारित मूल्यमापन प्रश्नसंच (LBA)’** तयार करण्यात आला आहे. यामुळे विद्यार्थ्यांच्या शिकण्याची प्रक्रिया अधिक प्रभावी होणार आहे.
नवीन सुधारणांचा तपशील
शासनाच्या प्रधान सचिवांच्या मार्गदर्शनाखाली घेण्यात आलेल्या या निर्णयामुळे, पूर्वीच्या परिपत्रकात काही महत्त्वाच्या सुधारणा करण्यात आल्या आहेत. या सुधारणांमुळे मूल्यमापन पद्धती अधिक सोपी आणि विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त ठरेल. चला तर मग, या बदलांची माहिती घेऊया:
- इयत्ता १ ते ५: या वर्गांसाठी आता १५ गुणांचे मूल्यमापन होणार आहे. यात १० गुणांची लेखी परीक्षा आणि ०५ गुणांची तोंडी परीक्षा घेतली जाईल. यात वस्तुनिष्ठ आणि वर्णनात्मक दोन्ही प्रकारचे प्रश्न असतील.
- इयत्ता ६ आणि ७: या वर्गांसाठी LBA प्रश्नसंचामधून २० गुणांचे लेखी मूल्यमापन (Unit Test) घेतले जाईल. यात वस्तुनिष्ठ तसेच वर्णनात्मक प्रश्नांचा समावेश असेल.
- इयत्ता ८ ते १०: या वर्गांसाठीही २० गुणांचे लेखी मूल्यमापन केले जाईल. LBA प्रश्नसंचातील बहुपर्यायी आणि वर्णनात्मक प्रश्न विचारले जातील.
- पुनर्ज्ञान कार्यक्रम (Remedial Program): ज्या जिल्ह्यांमध्ये हा कार्यक्रम लागू आहे, तिथे इयत्ता ६ ते १० साठी हिंदी वगळता, १५ गुणांचे प्रश्न LBA मधून आणि ०५ गुणांचे प्रश्न पुनर्ज्ञान कार्यक्रमातून असे एकूण २० गुणांचे लेखी मूल्यमापन होईल.
विषयांनुसार खास बदल
या नवीन पद्धतीत काही विषयांसाठी खास नियम तयार करण्यात आले आहेत:
- भाषा विषय: प्रत्येक मूल्यमापनासाठी एक पाठ आणि एक कविता विचारात घेतली जाईल.
- इयत्ता ६ ते १०, समाज विज्ञान: या विषयात प्रत्येक ३ पाठांनंतर एक मूल्यमापन घेतले जाईल.
हे बदल महत्त्वाचे का आहेत?
हे सर्व बदल विद्यार्थ्यांच्या सर्वांगीण विकासाला प्रोत्साहन देण्यासाठी केले गेले आहेत. प्रत्येक पाठाच्या शेवटी होणाऱ्या या मूल्यमापनामुळे, विद्यार्थ्यांची शिकण्याची प्रक्रिया सातत्यपूर्ण राहील आणि शिक्षकांना त्यांच्या प्रगतीचा अधिक चांगला मागोवा घेता येईल. या सुधारणांमुळे शैक्षणिक गुणवत्ता निश्चितच वाढेल अशी अपेक्षा आहे.