कर्नाटक सरकारचे निर्देश
विषय:
2024-25 या वर्षासाठी प्रधानमंत्री पोषण शक्ती निर्माण योजनेंतर्गत (मध्यान्ह आहार योजना) संबंधित स्वयंपाक तयार करण्याच्या खर्चाचे नवीन दर दिनांक: 01-12-2024 पासून लागू होणार असलेबाबत..
प्रधानमंत्री पोषण योजना (मध्यान्ह आहार योजना) कर्नाटकसाठी माहिती
प्रधानमंत्री पोषण शक्ती निर्माण योजना, जी मध्यान्ह आहार योजना म्हणून ओळखली जाते, भारतातील शालेय शिक्षणासाठी महत्त्वपूर्ण योजना आहे.कर्नाटक राज्यातही ही योजना शालेय विद्यार्थ्यांसाठी पोषणयुक्त आहार उपलब्ध करून देण्यासाठी प्रभावीपणे राबवली जाते.
योजनेचा मुख्य उद्देश:
- शालेय विद्यार्थ्यांच्या पोषण स्थितीत सुधारणा करणे.
- शाळांमध्ये उपस्थिती वाढवणे आणि शिक्षणाचे प्रोत्साहन देणे.
- उपासमारीमुळे होणारे अपाय कमी करणे.
- गरीब कुटुंबातील मुलांना पोषणयुक्त जेवण उपलब्ध करून देणे.
योजनेच्या प्रमुख वैशिष्ट्ये:
- लाभार्थी: कर्नाटक राज्यातील इयत्ता 1 ली ते 10 वी पर्यंतच्या सरकारी आणि अनुदानित शाळांमध्ये शिकणारे विद्यार्थी.
- स्वयंपाकाचा खर्च: केंद्र आणि राज्य सरकारकडून 60:40 च्या प्रमाणात खर्चाचे वाटप. इयत्ता 9 वी आणि 10 वी साठी संपूर्ण खर्च राज्य सरकारकडून केला जातो.
- आहार: विद्यार्थ्यांना सकस आहार दिला जातो, ज्यात तांदूळ, डाळी, भाजीपाला, आणि पोषणयुक्त पदार्थांचा समावेश असतो.
- नवीन दर: 1 डिसेंबर 2024 पासून स्वयंपाकासाठी दरांमध्ये सुधारणा करण्यात आली आहे, ज्याचा खर्च केंद्र आणि राज्य सरकारकडून उचलला जाईल.
योजनेंतर्गत सुधारणा:
- 2024-25 आर्थिक वर्षासाठी नवीन स्वयंपाक खर्च दर निश्चित करण्यात आले आहेत.
- सुधारित दरांचा खर्च, मंजूर केलेल्या निधीतून, कोणत्याही अतिरिक्त निधीशिवाय व्यवस्थापित केला जाईल.
- वित्त विभागाने 2025-26 च्या अंदाजपत्रकात सुधारित दरांचा समावेश करण्याची तरतूद केली आहे.
मध्यान्ह भोजन योजनेच्या २०२२-२३ आर्थिक वर्षासाठी केंद्र व राज्य सरकारदरम्यान ६०:४० च्या प्रमाणात निधी वाटप करण्यात आले आहे. १ डिसेंबर २०२४ पासून लागू होणाऱ्या स्वयंपाक तयार करण्याच्या खर्चाचे नवीन दरांनुसार बदल करण्यात आले आहेत.
दिवसाला प्रति विद्यार्थ्यांसाठी लागणाऱ्या स्वयंपाक तयार करण्याच्या खर्चाचे दर (रुपयांमध्ये):
प्रस्तुत दर
| इयत्ता | केंद्र | राज्य | एकूण |
| 1 ते 5 | 2.98 | 1.99 | 4.97 |
| 6 ते 8 | 4.47 | 2.98 | 7.45 |
| 9 ते 10 | – | 7.45 | 7.45 |
01.10.2022 पासून लागू सुधारित दर
| इयत्ता | केंद्र | राज्य | एकूण |
| 1 ते 5 | 3.27 | 2.18 | 5.45 |
| 6 ते 8 | 4.90 | 3.27 | 8.17 |
| 9 ते 10 | – | 8.17 | 8.17 |
भारत सरकारच्या शालेय शिक्षण आणि साक्षरता विभागाच्या पत्रानुसार, प्रधानमंत्री पोषण शक्ती निर्माण योजनेअंतर्गत (मध्यान्ह आहार योजना) 1 ते 8 वीच्या वर्गांसाठी केंद्र आणि राज्य सरकार 60:40 या प्रमाणात स्वयंपाक तयारीच्या खर्चाचा भार उचलतात.2024-25 या आर्थिक वर्षात दिनांक 01.12.2024 पासून लागू होणाऱ्या स्वयंपाक तयारीच्या खर्चाचे दर सुधारित करण्यात आले आहेत.
सरकारचा आदेश क्रमांक:
इपी 120 एमएमएस 2024, बेंगळुरू
दिनांक: 26.12.2024
प्रधानमंत्री पोषण शक्ती निर्माण योजना (मध्यान्ह आहार योजना) अंतर्गत, 1 ते 8 वीच्या वर्गांसाठी केंद्र आणि राज्य सरकारच्या 60:40 प्रमाणात तर 9 आणि 10 वीच्या वर्गांसाठी 100% खर्च राज्य सरकार करते. 2024-25 या आर्थिक वर्षात दिनांक 01.12.2024 पासून लागू होणाऱ्या 1 ते 10 वीच्या वर्गांसाठी स्वयंपाक तयारीचा खर्च खालीलप्रमाणे सुधारण्यात येत आहे.
दिवसाला प्रति विद्यार्थ्यांसाठी लागणाऱ्या स्वयंपाक तयार करण्याच्या खर्चाचे प्रस्तुत दर (रुपयांमध्ये):
प्रस्तुत दर
| इयत्ता | केंद्र | राज्य | एकूण |
| 1 ते 5 | 3.27 | 2.18 | 5.45 |
| 6 ते 8 | 4.90 | 3.27 | 8.17 |
| 9 ते 10 | – | 8.17 | 8.17 |
दिवसाला प्रति विद्यार्थ्यांसाठी लागणाऱ्या स्वयंपाक तयार करण्याच्या खर्चाचे सुधारित दर (रुपयांमध्ये):
01.12.2024 पासून लागू सुधारित दर
| इयत्ता | केंद्र | राज्य | एकूण |
| 1 ते 5 | 3.71 | 2.48 | 6.19 |
| 6 ते 8 | 5.57 | 3.72 | 9.29 |
| 9 ते 10 | – | 9.29 | 9.29 |
स्वयंपाक तयारीच्या खर्चामध्ये सुधारणा करण्याकरिता कोणत्याही अतिरिक्त निधीची मागणी न करता 2024-25 च्या आर्थिक वर्षासाठी मंजूर केलेल्या निधीतून खर्च करणे आवश्यक आहे.
2025-26 या आर्थिक वर्षाच्या अंदाजपत्रकात निधी मंजूर करताना वित्त विभाग सुधारित खर्चाचा विचार करेल.
हा आदेश वित्त विभागाच्या टीप क्रमांक: आई 89 खर्च-8/2019 दिनांक 21.12.2024 आणि सरकारचा आदेश क्रमांक: एफडी 05 टीएफपी 2024 बेंगळुरू दिनांक 07.10.2024 नुसार जारी करण्यात आला आहे.
निष्कर्ष:
प्रधानमंत्री पोषण योजना ही कर्नाटकसारख्या राज्यासाठी शिक्षण आणि पोषण सुधारण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. राज्य सरकार आणि केंद्र सरकारच्या सहकार्याने, ही योजना शालेय विद्यार्थ्यांसाठी एक दृढ आधार प्रदान करते.
