बेळगावी / चिक्कोडी शैक्षणिक जिल्ह्यात महिन्याच्या 4थ्या शनिवारी पालक सभा
मुख्य कार्यकारी अधिकारी कार्यालय, जिल्हा पंचायत बेळगाव.
दिनांक – 12.08.2024
विषय : जिल्ह्यातील सर्व शासकीय प्राथमिक व उच्च माध्यमिक शाळांमध्ये दर महिन्याच्या चौथ्या शनिवारी पालक सभा आयोजित करण्याबाबत मार्गदर्शक कार्यपद्धती.
पार्श्वभूमी:
सरकारी शाळांमध्ये शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांना अर्थपूर्ण, गुणात्मक आणि परिपूर्ण शिक्षण मिळावे व याची खात्री करणे हे शालेय शिक्षण व्यवस्थेतील सर्व भागधारकांचे कर्तव्य आहे.मोफत व सक्तीचे आणि दर्जेदार शिक्षण हा प्रत्येक बालकाचा संविधानाने दिलेला अधिकार आहे.त्याचप्रमाणे केंद्र आणि राज्य सरकारने प्राथमिक आणि माध्यमिक शिक्षणाच्या सार्वत्रिकीकरण आणि सक्षमीकरणासाठी अनेक योजना राबवल्या आहेत. याचाच परिणाम म्हणून आज शहर,नगर आणि ग्रामीण भागाचा विचार न करता प्रत्येक पालकाला आपल्या मुलांना दर्जेदार शिक्षण मिळावे अशी इच्छा आहे.
विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रात झपाट्याने होत असलेल्या नवनवीन शोध आणि विकासामुळे, सर्वसमावेशक शालेय शिक्षण प्रणालीची सतत पुनर्परीक्षा-पुनर्परिभाषित-पुनर्रचना केली जात आहे.त्याचप्रमाणे,सर्व सहभागिदारकांचे कल आणि दृष्टीकोन देखील परिस्थितीनुसार बदलत आहेत.अशाप्रकारे, प्रत्येक शाळेत आनंददायी,मौल्यवान आणि गुणात्मक शैक्षणिक वातावरण निर्माण करणे आणि सतत बदलणाऱ्या काळाच्या अनुषंगाने प्रत्येक शैक्षणिक वर्षभर त्याची अंमलबजावणी करणे ही शालेय शिक्षण व्यवस्थेच्या सर्व भागधारकांची जबाबदारी आहे.
या पार्श्वभूमीवर 2024-25 या शैक्षणिक वर्षात बेळगाव/चिक्कोडी जिल्ह्यातील सर्व सरकारी प्राथमिक व माध्यमिक शाळांमध्ये प्रत्येक महिन्याच्या 4थ्या शनिवारी सकाळी 9.00 ते दुपारी 12.00 या वेळेत पालक-शिक्षक सभा अनिवार्यपणे आयोजित करणे आवश्यक मानले जात आहे.
पालकांच्या सभेची मुख्य उद्दिष्टे :
1. विद्यार्थी-पालक-शिक्षक वृंद यांनी एका मंचावर एकत्र येऊन विचारांच्या देवाणघेवाणीद्वारे शाळेशी संबंधित शैक्षणिक आणि प्रशासकीय बाबींवर विश्लेषणात्मक चर्चा करावी आणि प्रत्येक मुलाच्या सर्वांगीण विकासासाठी एकसंध शालेय वातावरण निर्माण करावे.
2. सक्षम अधिकाऱ्यांनी वेळोवेळी त्यांच्या उद्देशाने राबवलेली धोरणे,प्रगतीशील योजना आणि अभ्यासक्रम व अध्ययन पूरक उपक्रम उद्देश आणि मानकानुसार अंमलबजावणीवर सर्वांनी एक होऊन निर्णय घेणे.
3. शासनाने वेळोवेळी जाहिर केलेल्या बहुउपयोगी सुविधा लाभार्थी मुलांना पुरेशा प्रमाणात उपलब्ध आहेत याची खात्री करणे.
4. “आमची शाळा आणि शाळेची सर्व मालमत्ता आमची आहे.” या भावनेने शालेय संपत्तीचे जतन करणे.
5. देणगीदार, शिक्षणप्रेमी,पुरोगामी विचारवंत आणि समाजाकडून शाळेला भौतिक सुविधा उपलब्ध करून देण्यासाठी योग्य भूमिका बजावणे.
6. शाळेतील आवश्यकतेपेक्षा अधिक भौतिक सुविधा आणि इतर उपकरणांची शेजारील गरजू सरकारी शाळेला परस्पर देवाणघेवाण करणे.
7. विद्यार्थी, पालक, शिक्षक आणि शाळेच्या सर्वांगीण गरजा सतत बदलत असतात. वेळोवेळी बदलणाऱ्या मागण्या आणि गरजांनुसार शाळेच्या संदर्भामध्ये बदल करणे आणि सर्व भागधारकांनी योग्य कृती योजना तयार करणे.
8.शिक्षण विभागातर्फे वेळोवेळी घेण्यात येणाऱ्या शालेय स्तर आणि आंतरशालेय स्तरावरील स्पर्धा,प्रश्नमंजुषा योग्य स्पर्धात्मक वातावरण तयार करणे जेणेकरुन मुले आणि शिक्षक खेळ,स्पर्धा इत्यादींमध्ये सक्रियपणे सहभागी होतील.
9. मुलांची सतत उपस्थिती, प्रगतीशील शिक्षण आणि उत्कृष्ट परिणाम साध्य करण्यासाठी विशेष कृती योजना तयार करणे आणि अंमलबजावणी करणे.
10. दीर्घकाळ अनुपस्थित, अध्ययनात मागास, सर्जनशील-बुद्धिमान विद्यार्थ्यांसाठी आणि हुशार विद्यार्थ्यांसाठी कृती योजना तयार करणे आणि अंमलबजावणी करणे.
11. शालेय शिक्षण विभागाशी जवळचे संबंध असलेल्या इतर विभागांचे स्थानिक अधिकारी आणि कर्मचारी यांना देखील पालकांच्या सभेला बैठकीची सूचना देऊन अगोदर उपस्थित राहण्यासाठी आमंत्रित केले पाहिजे.
12. शालेय शिक्षण आणि साक्षरता विभाग व जिल्हा शिक्षण आणि प्रशिक्षण संस्था या दोन्ही कार्यालयांच्या अखत्यारीतील सर्व स्तरावरील पर्यवेक्षक आणि मार्गदर्शन अधिकारी आणि कर्मचारी त्यांच्या अखत्यारीतील शाळांची मुलाखत घेतील आणि न चुकता बैठकीत सहभागी होतील.
13. बैठकीनंतर योग्य छायाचित्रांसह सर्वसमावेशक कार्यवाहीचे दाखले, विहित नमुन्यातील ‘A’, ‘B’, ‘C’ आणि ‘D’ मधील सर्वसमावेशक सांख्यिकीय माहिती शाळा स्तरापासून जिल्हा स्तरापर्यंत एकत्रित करणे.पालकांच्या बैठकीतील प्रमुख मुद्द्यांचा एक प्रमाणित अहवाल ‘ई’, ‘एफ’ आणि ‘जी’ स्वरुपात सक्षम अधिकाऱ्यांना सादर करणे.
पालक सभेची पूर्व तयारी:
> सर्व पालकांनी नियोजित वेळेवर बैठकीला उपस्थित राहावे यासाठी मुख्याध्यापक/वर्ग शिक्षकांनी संबंधित मुलांमार्फत लेखी संदेश पाठवणे.
> मुख्याध्यापकाने सभेच्या आदल्या दिवशी कर्मचारी बैठक घेऊन शैक्षणिक, प्रगतीचा आढावा घेणे आणि वर्गवार व विषयनिहाय नोट्स तयार करणे आवश्यक आहे.
> सर्व वर्ग शिक्षकांनी आपापल्या वर्गासाठी वेगवेगळे विषय शिकवणाऱ्या विषय शिक्षकांशी समन्वय साधावा आणि प्रत्येक मुलाच्या विषयवार शिकण्याच्या तपशीलाची नोंद ठेवावी.
> विभागाने वेळोवेळी जारी केलेली परिपत्रके, मेमो आणि मार्गदर्शक सूचनांनुसार शाळा स्तरावर तयार केलेल्या “शालेय कृती आराखड्याची” अंमलबजावणी आणि अनुपालन यांचे पुनरावलोकन आणि निरीक्षण करणे.
> वार्षिक पाठ योजना/मासिक पाठ योजना/दैनंदिन पाठ योजनेनुसार,सभेच्या पूर्वसंध्येपर्यंत विषयवार एकेक/धड्याचा तपशील आणि संबंधित युनिट/धड्याच्या शिकण्यात प्रत्येक मुलाच्या प्रगतीचे प्रमाण,क्षमता/अध्ययन परिणामांवर आधारित उपलब्धी संबंधित विषय शिक्षकाने संबंधित वर्ग शिक्षकांना वेळेत दिले पाहिजे.
> प्रत्येक मुलाची एकूण कामगिरी दर्शविणारी अनुक्रमित कार्यपुस्तिका संबंधित वर्गाच्या वर्ग शिक्षकानी ठेवली पाहिजे.
> शाळेचे चांगले गुण,मुलांचे यश,शालेय पुरस्कार यांचा तपशील पालक सभेत मांडावा.
> शाळेच्या गरजा, शिक्षकांच्या अपेक्षा आणि प्रगतीच्या मागण्यांचे तपशील एकत्र करून एकत्रित माहिती तयार करणे.
> पालकांची उपस्थिती नोंदवण्यासाठी आवश्यक व्यवस्था करणे.
पालक सभेची रचना:
टप्पा: 1: पालकांची सर्वसाधारण सभा: सकाळी 9-00 ते सकाळी 10-00
> विभागामार्फत वेळोवेळी बालकांना देण्यात येणाऱ्या विविध सुविधांचे वितरण आणि सर्व योजनांची योग्यता यांचा सर्वसमावेशक तपशील सादर करून पालक व इतर संबंधितांच्या कर्तव्याबाबत जागरुकता निर्माण करणे.
> शालेय अपेक्षांच्या तपशीलांची चर्चा,विशेषत: मुलांची अनिवार्य उपस्थिती,दैनंदिन सराव आणि सर्वांगीण विकासात कुटुंब आणि कुटुंबातील सदस्यांची भूमिका.
> शाळेची वार्षिक योजना,मासिक/दैनंदिन पाठ योजना आणि अंदाजपत्रकानुसार,सभेच्या आदल्या दिवसापर्यंत ज्या धड्यांमध्ये प्रगती करायची होती आणि प्रत्यक्षात प्रगती साध्य करायचे होते त्याचे अध्ययन-अध्यापनाचे तपशील प्रत्येक विषय शिक्षक आणि वर्ग शिक्षकांनी सभेत सादर कारणे अनिवार्यपणे आहे.अंदाजपत्रकाच्या पालनात विसंगती असल्यास त्याची कारणे सभेत स्पष्ट करणे.
> शाळा/शिक्षकांकडून पालकांच्या अपेक्षा आणि पालकांच्या शाळा/शिक्षकांकडून अपेक्षा याविषयी अर्थपूर्ण चर्चा करून मुलांच्या सर्वांगीण शिक्षणासाठी सर्व बाजूंनी आश्वासक आणि मैत्रीपूर्ण वातावरण निर्माण करणे.
>विविध विषय शिकण्यात मागे पडणाऱ्या मुलांची उपस्थिती, घरकाम इत्यादी समस्यांकडे लक्ष वेधणे आणि अशा मुलांच्या समस्या सोडवण्यासाठी पालक-समाजाच्या सहकार्याने कालबद्ध विशेष लघु प्रकल्प तयार करणे.
टप्पा: 2: वर्गवार पालक सभा: सकाळी 10-00 ते दुपारी 12-00
> पालकांच्या सर्वसाधारण सभेनंतर, सर्व वर्ग शिक्षक आणि संबंधित वर्गातील मुलांचे पालकांना वर्गनिहाय खोल्यांमध्ये भेटतील.
> प्रत्येक विद्यार्थ्याच्या “कृती पुस्तिका” मधील नोंदीनुसार विषयानुसार अध्ययनाच्या प्रगतीचे सर्वसमावेशक विश्लेषण पालकांना सांगणे व पटवून देणे.
> विद्यार्थ्याच्या “कृती पुस्तिका” मधील आवश्यक योग्य ठिकाणी पालकांची सही घेणे.
> सांघिक जबाबदारीसह मुलांच्या अध्ययन न्युनतेसाठी योग्य क्रिया योजना तयार करणे आणि प्रत्येक विद्यार्थ्याला निर्दिष्ट अध्ययन सामर्थ्य प्राप्त करण्यास सक्षम करून गुणात्मक शिक्षण मिळविण्यासाठी एक प्रभावी कृती-योजना तयार करणे.
टप्पा: 3: पालकांच्या बैठकीनंतर, मुख्याध्यापक, शिक्षक कर्मचाऱ्यांची बैठक आयोजित करणे: दुपारी 12-00 ते 12-30 पर्यंत –
>सर्वसाधारण सभेत उपस्थित झालेल्या महत्त्वाच्या मुद्द्यांचा आढावा घेणे आणि योग्य कृती आराखड्याद्वारे निर्दिष्ट कालावधीत तोडगा काढण्यासाठी योग्य ती कार्यवाही करणे.
> वर्गनिहाय बैठकांमध्ये समोर आलेल्या महत्त्वाच्या समस्या, अध्ययन कमतरता असलेल्या विद्यार्थ्यांच्या विभागीय समस्यांवर सखोल चर्चा करा.
> शाळा स्तरावर वर्गवार/वर्गनिहाय पालकांची उपस्थिती, सहभाग आणि इतर तपशिलांची नोंद परिशिष्ट-अ मध्ये करून त्याचा C.R.P ना अहवाल सादर करणे.
> त्याचप्रमाणे, पालकांच्या बैठकीच्या एकूण निकालांचा सारांश परिशिष्ट-E मध्ये भरून पालक/पालकांची स्वाक्षरी घ्यावी व मीटिंगनंतर त्याच दिवशी तो तपशील CRP कडे सबमिट करावा.
C.R.P. च्या जबाबदाऱ्या -:
क्षेत्र शिक्षणाधिकाऱ्यांचे जबाबदाऱ्या
उपनिर्देशकांच्या जबाबदाऱ्या
इत्यादी सविस्तर माहितीसाठी खालील सरकारी आदेश पहावा ..
या सभेचे संबंधित आवश्यक नमुने पीडीएफ व एक्सेल स्वरूपात खालील प्रमाणे..
| CIRCULAR (Dt. 12.08.2024) | CLICK HERE |
| शाळा स्तरावर भरायचे PDF नमुने A,B,E | CLICK HERE |
| Anubandh A Excel Format | CLICK HERE |
| Anubandh B Excel Format | CLICK HERE |
| इतर PDF नमुने C,D,F,G | CLICK HERE |
