महात्मा गांधी: एक प्रेरणादायी जीवन
महात्मा गांधी: एक प्रेरणादायी जीवन Mahatma Gandhi: An Inspirational Life
मोहनदास करमचंद गांधी, ज्यांना आपण महात्मा गांधी या नावाने ओळखतो, हे भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीतील एक प्रमुख नेते होते. त्यांचा जन्म 2 ऑक्टोबर 1869 रोजी गुजरातमधील पोरबंदर येथे झाला. त्यांचे वडील करमचंद गांधी पोरबंदरचे दिवाण होते आणि आई पुतळीबाई या धार्मिक आणि साधी स्त्री होत्या.गांधीजींवर त्यांच्या आईचा धार्मिकता आणि साधेपणा यांचा मोठा प्रभाव पडला.
महात्मा गांधींनी लंडनमध्ये कायद्याची पदवी घेतली आणि तेथून ते वकिली करण्यासाठी दक्षिण आफ्रिकेत गेले.दक्षिण आफ्रिकेत त्यांना वर्णभेद आणि भारतीयांवर होणारे अन्याय दिसले. तिथेच त्यांनी प्रथम “सत्याग्रह” ही तत्त्वज्ञान विकसित केली, ज्यावर ते पुढे भारताच्या स्वातंत्र्य लढ्यात आधार घेणार होते.सत्याग्रह म्हणजे अहिंसेच्या आधारावर अन्यायाविरुद्ध शांततापूर्ण लढा देणे.
गांधीजी 1915 साली भारतात परत आले आणि भारतीय राजकारणात सक्रिय झाले.त्यांनी भारतात असहकार आंदोलन,स्वदेशी चळवळ आणि चंपारण सत्याग्रह यासारख्या अनेक लढ्यांचे नेतृत्व केले.या चळवळींमुळे इंग्रज सत्तेला जबरदस्त धक्का बसला आणि त्यांनी अखेर भारत सोडण्याचा निर्णय घेतला.
गांधीजींनी भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यात अनेक साधनांचा उपयोग केला.त्यापैकी “अहिंसा” हा मुख्य होता.ते नेहमी म्हणत की, “अहिंसा हे सर्वश्रेष्ठ शस्त्र आहे.” अहिंसेच्या मार्गाने त्यांनी लोकांना एकत्र केले आणि त्यांना परकीय सत्तेविरुद्ध लढायला शिकवले.त्यांचे नेतृत्व लोकशाहीवर आधारित होते आणि ते नेहमीच सत्य आणि न्यायाच्या बाजूने उभे राहिले.
महात्मा गांधींचे जीवन साधेपणाचे उत्तम उदाहरण होते.ते अत्यंत साधे वस्त्र परिधान करत असत आणि खादीच्या कपड्यांचा वापर करत असत. त्यांचे आहारही अत्यंत साधे होते; ते शाकाहारी होते आणि उपवासाचे पालन करीत. त्यांनी भारतीयांना स्वावलंबनाचे महत्त्व शिकवले आणि खादीच्या वापराने स्वदेशी चळवळीस प्रोत्साहन दिले.
गांधीजींनी धार्मिक ऐक्यालाही महत्त्व दिले. ते हिंदू-मुस्लिम ऐक्यासाठी नेहमी प्रयत्न करत असत. ते सर्व धर्मांना एकाच नजरेने बघत आणि सर्व धर्मांतील तत्त्वांचे आदर करत.त्यांनी अस्पृश्यता विरुद्धही आवाज उठवला आणि अस्पृश्यतेचा अंत करण्याचा प्रयत्न केला.
1942 मध्ये, गांधीजींनी “चले जाव” आंदोलन सुरू केले, ज्यामुळे ब्रिटिश सत्तेला जबरदस्त धक्का बसला. अखेर 15 ऑगस्ट 1947 रोजी भारताला स्वातंत्र्य मिळाले, आणि या स्वातंत्र्याच्या यशाचे श्रेय महात्मा गांधींना मोठ्या प्रमाणात दिले जाते.मात्र, 30 जानेवारी 1948 रोजी नथुराम गोडसे यांनी गांधीजींची हत्या केली.
गांधीजींच्या विचारधारेचा आणि तत्त्वज्ञानाचा प्रभाव आजही जगभरात आहे. ते मानवतेचे प्रतीक मानले जातात आणि त्यांच्या अहिंसेच्या विचारधारेला आंतरराष्ट्रीय महत्त्व प्राप्त झाले आहे. गांधीजींनी दिलेले सत्य, अहिंसा आणि शांततेचे संदेश जगातील अनेक नेत्यांना आणि लोकांना प्रेरणा देत आहेत.
महात्मा गांधींना “राष्ट्रपिता” ही उपाधी सर्वप्रथम सुभाषचंद्र बोस यांनी 1944 साली दिली होती. सिंगापूरहून रेडिओद्वारे दिलेल्या भाषणात, बोस यांनी गांधीजींना “राष्ट्रपिता” म्हणून संबोधले, कारण गांधीजींची भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यातील महत्त्वपूर्ण भूमिका होती. ही उपाधी औपचारिकरित्या भारत सरकारने कधीही दिली नाही, परंतु महात्मा गांधींच्या योगदानामुळे त्यांना “राष्ट्रपिता” या नावाने ओळखले जाते, आणि ते भारतीय जनतेत लोकप्रिय आहे.
