.png)
विद्याप्रवेश हा शाळा सिद्धता
कार्यक्रम ‘खेळता खेळता शिक’ या तत्वावर
आधारित असून यासाठी स्थळीय लभ्य सामुग्रींचा वापर अध्ययनासाठी करावयाचा आहे.उदाहरणार्थ
बाहुल्या,विविध प्रकारची खेळणी ,संग्रहित वस्तू,मुलांच्या आवडीची
कुतूहलजनक पुस्तके,चित्रपट्ट्या,कथासंच इत्यादी.मुलांना सक्रीय
ठेवणारी साधने इथे आवश्यक आहेत.आपण निवडलेली साधने अथवा
खेळणी मुलांसाठी कोणत्याही दृष्ट्या हानिकारक नसावीत याकडे विशेष लक्ष द्यावे.
शाळा सिद्धता कृती या दररोज 04 तास व आठवड्यातले
05 दिवस याप्रमाणे नियोजित
केल्या आहेत.जर नियोजनाप्रमाणे 04 तासात या कृती
समर्पकपणे पूर्ण करणे साध्य झाले नाही तर त्या प्रक्रियेला अनुसरून योग्य तो क्रम
हाती घ्यावा.शनिवार हा एक दिवस उजळणीसाठी
देण्यात आला आहे.या दिवशी आपण इतर पाच दिवस
केलेल्या कृतींच्या उजळणीबरोबरच पुढील आठवड्यातील कृतींची पूर्वतयारी करावयाची आहे.
विद्याप्रवेश – 72 दिवसांचा दैनंदिन कृती संच
विद्याप्रवेश – दैनंदिन कृती
आठवडा – 1
दिवस – 2 (मंगळवार)
तासिका | कृतींचे विवरण | |
अभिवादन / शुभेच्छांची देवाणघेवाण (मुलांसोबत शिक्षकांचे हितगुज) | कृती : 1 · मुलांना टाळ्या वाजवत आणि चुटकी वाजवत वर्गात प्रवेश करू देणे. · त्यांना वर्तुळाकारात थांबण्यास सांगणे. · “टाळ्या वाजव, चुटकी वाजव” ही कृती करण्यास मुलांना सांगा. कृतीचे 3 ते 4 वेळा पुनरावर्तन करण्यास सांगा. | |
गुजगोष्टी (सकाळच्या सामुहिक कृती) | कृती : 1 “माझे नाव…” (ध्येय – 1) सामर्थ्य : स्वयंप्रज्ञा, धनात्मक व्यक्तिगत संकल्पानांचा विकास, ऐकणे आणि बोलणे. कृतीचा उद्देश : स्वतःचे नाव सांगणे. आवश्यक साहित्य : मध्यम आकाराचा चेंडू किंवा कागदी गोळा पद्धत : · मुलांना वर्तुळाकारात बसविणे. खेळ सुरु करण्यापूर्वी स्पष्ट सूचना देणे. खेळाच्या सुरुवातीला, “तुझे नांव सांग.” असे विचारात सुरुवात करणे. व उत्तर मिळविणे. उदा. “ माझे नाव ___________.” · चेंडू एका मुलाच्या/ मुलीच्या दिशेने उडविणे. तो त्या मुलाला/ मुलीला पकडून ठेवण्यास सांगून “ माझे नाव ___________, तुझे नाव काय?” असे संभाषण करण्यास सांगणे. · मुलाने/ मुलीने आपली पाळी पूर्ण केल्यानंतर दुसऱ्या मुलाकडे/ मुलीकडे चेंडू फेकण्यास सांगणे. · अशाप्रकारे ज्याच्याकडे चेंडू येतो त्याने आपले नाव सांगत सर्व मुलांसाठी कृतीचे पुनरावर्तन करणे. (प्रत्येक मुलाने आपला परिचय देताना इतरांनी वात पहावी. आपली पाळी आली की उत्तर द्यावे.) | |
माझा वेळ (Free Indoor play) | दिवस – 02 वर्गातील सर्व अध्ययन कोपऱ्यांकडे शिक्षकांनी मुलांना घेऊन जाणे. प्रत्येक साहित्य आणि त्यांचा वापर याबद्दल मार्गदर्शन करणे आणि काही नमुना कृतींचा परिचय करून देणे. मुलांना प्रश्न विचारत त्यांना समजल्याची खात्री करून घेणे. | |
पायाभूत संख्याज्ञान, परिसर जागरुकता आणि वैज्ञानिक दृष्टीकोन (शिक्षकांनी सुरु करावयाची मार्गदर्शित कृती) | सामर्थ्य : ध्वनीची जाणीव, इतरांबरोबरची संवेदनशीलता, श्रवणक्षमता कृती : 3 ध्वनी ओळखणे. (ध्येय – 3) उद्देश : ऐकलेले ध्वनी ओळखून सांगण्याचे कौशल्य विकसित करणे. आवश्यक साहित्य : परिसरात उपलब्ध असलेली वाद्ये, मोबाईल पद्धत : मुलांना मैदानात घेऊन जाणे. त्यांचे डोळे मिटण्यास सांगणे आणि विविध प्रकारची वाद्ये वाजवून वेगवेगळे आवाज काढणे. त्यांना डोळे मिटूनच ऐकू येणारे आवाज ओळखण्यास प्रोत्साहित करणे. त्यानंतर मुलांच्या अनुभवांवर चर्चा करणे. याआधारे काही मुलांना कमी किंवा काहींना श्रवणज्ञान नसते; तर काहींना तीव्र श्रवणज्ञान असते हे त्यांना सांगून त्यांच्या कानांची काळजी कशी घ्यावी याबाबत चर्चा करणे. अंघोळ केल्यानंतर लगेच कान स्वच्छ करावे. त्यासाठी पालकांची मदत घ्यावी. कान स्वच्छ करण्यासाठी कानामध्ये कोणतीही टोकदार अथवा अपायकारक वस्तू घालू नये, याबद्दलंची जाणीव करून देणे. इयत्ता – 2 री 1. शिक्षकांनी वेगवेगळ्या प्राणी व पक्ष्यांचे आवाज काढून ते कोणत्या प्राणी / पक्ष्यांचे आवाज आहेत हे ओळखण्यास सांगणे. 2. मुलांना प्राण्यांचे व पक्ष्यांचे आवाज काढण्यास सांगणे. इयत्ता – 3 री 1. परिसरात उपलब्ध असलेल्या वाद्यांचे आवाज ओळखण्यास सांगणे. 2. माहिती असलेल्या वाद्यांची यादी करण्यास सांगणे. 3. कोणत्याही उपलब्ध वाद्यांसह बालगीते म्हणणे. | |
सृजनात्मक कला आणि सूक्ष्म स्नायू चलन कौशल्ये (मुलांची कृती) | सामर्थ्य : सूक्ष्म चलन कौशल्यांचा विकास. कृती : 2 काडी चित्र रचना. (ध्येय-1, 2, 3) कृतीचा उद्देश : · टाकावू वस्तूंचा पुनर्वापर करण्याबद्दल जाणून घेता येते. · मानसिक क्षमता विकसित करून क्रियाशील होण्यास प्रवृत्त करते. · अध्ययनाची सुरुवात करण्यास सहाय्यक ठरते. आवश्यक साहित्य : काड्या, कागद, डिंक पद्धत : मुलांना वर्तुळाकारात बसण्यास सांगून त्यांना कागद, काड्या आणि डिंक देणे. सुलभकारानी काडी चित्राचा नमुना मुलांना दाखवून मुलांनाही आपल्या आवडीचे काडी चित्र तयार करून कागदावर चिकटविण्यास सांगणे. इयत्तावार विवरण : 2 री व 3 री च्या वर्गातील मुलांना काड्यांचा वापर करून आकृती बनविण्यास सांगणे आणि त्यामधील दोन किंवा तीन काड्या काढून आकृतीची दर्शनी दिशा बदलण्याबाबत सूचना देणे. | |
भाषा विकास आणि पायाभूत साक्षरता |
श्रवण करणे आणि बोलणे | सामर्थ्य : ध्वनी संकेतांचे ज्ञान, अक्षरांचा आवाजाशी परस्परसंबंध कृती : 20 नावाच्या सुरुवातीच्या अक्षरावरून वस्तू ओळखणे. (ध्येय – 2) ELC-2 कृतीचा उद्देश : · ध्वनी संकेतांबद्दल जागरुकता निर्माण करणे. · अक्षर आणि शब्द यामधील परस्परसंबंध जाणून घेणे. · शब्द ऐकून ओळखणे. · समान अंताक्षरी शब्द लिहिणे. आवश्यक साहित्य : सल्लात्मक विषय : वर्गखोलीतील वस्तू पद्धत : वर्गात इशाऱ्याद्वारे वस्तूंची नावे ओळखण्याची कृती आयोजित करणे. उदा. शिक्षकांनी “माझ्या मनात एक काळ्या रंगाची वस्तू असून तिचे नांव फ अक्षराने सुरु होते.” असे सांगितल्यास मुलांनी ‘फळा’ ही वस्तू ओळखणे. अशी विविध उदाहरणे देणे. वर्गवार विवरण : 2 री आणि 3 री च्या वर्गातील मुलांना शब्दांपुढील कृती म्हणून वाक्यरचना आणि सोपे वाक्यसंग्रह तयार करण्याची कृती सांगणे. (या कृतीचा पुढील भाग 5 व्या दिवशी पुढे चालू करावा) वापरावयाची सराव पत्रके (worksheets): ECL-1 (इयत्ता 1, 2, 3) |
आकलनासहीत वाचन | सामर्थ्य : शब्दसंग्रह वाढविणे, स्वयं – अभिव्यक्ती, अभिनय वाचन कृती : 1 चित्रवाचन (ध्येय – 2) कृतीचा उद्देश : विविध घटना / संदर्भ यांची चित्रे पाहून घटना समजून घेणे. आवश्यक साहित्य : विविध घटना / स्थळ / यात्रा / मेळावे / बाग / बाजार / शाळा / प्राणी संग्रहालय / सण / छोटेमोठे कार्यक्रम इत्यादींची चित्रे. पद्धत : मुलांना गटांमध्ये विभाजित करून शिक्षकांनी विविध वर्तमान पत्रे, पुस्तके, नियतकालिके, यांमधील चित्रे पाहण्यास सांगणे. त्यामधील एक चित्र / घटनेचे चित्र निवडून शिक्षकांनी त्या संदर्भाचे वर्णन करणे. वर्गवार विवरण : इयत्ता 2 री आणि 3 री च्या वर्गातील विद्यार्थ्यांना शिक्षकांनी संदर्भाचे वर्णन करताना त्या वर्गातील मुलांच्या वयाचा आणि गरजांचा विचार करावा. विशेष सूचना : (हीच कृती पहिल्या आठवड्याच्या चौथ्या दिवशी पुढे चालू करावी) | |
उद्देशपूर्वक लेखन | सामर्थ्य : उत्तम चलन कौशल्ये आणि सर्जनशील अभिव्यक्तीचा विकास कृती : 45 दाब चित्र (ध्येय – 1) ECW-2 कृतीचा उद्देश : · लेखनास पूरक असलेले स्नायू बळकट करणे. · दृश्य चलन कौशल्ये विकसित करणे. · आकार ट्रेस करणे. · मुलांमध्ये असलेली सर्जनशील कौशल्ये विकसित करणे. आवश्यक साहित्य : वर्गातील उपलब्ध साहित्य, पेपर आणि पेन्सिल पद्धत : दिलेले आकार ओळखण्यासाठी नियंत्रित दृश्य चलन कौशल्ये विकसित करण्यासाठी मुलांना संधी देणे. मुलांना वस्तू, कागद आणि पेन्सिल देऊन वस्तू कागदावर ठेवण्यास सांगा आणि वस्तूच्या कडा पेन्सिलीने चिन्हांकित (ट्रेस) करण्यास सांगा. या नमुन्याप्रमाणे विविध आकाराच्या वस्तूंच्या कडा चिन्हांकित (ट्रेस) करून नंतर आकार ओळखण्यास सांगा. उदा. मुले प्रथम वर्तुळ ओळखतील, त्यानंतर चौरस, आयत ओळखतील. मुलांनी ओळखलेल्या आकाराना क्रेऑन्स किंवा रंग देऊन रंगवण्यास सांगणे. इयत्तावार विवरण : 2 री व 3 री च्या वर्गातील मुलांना वेगवेगळे नमुने देऊन ते रचण्यास आणि केलेल्या रचनेमधील योग्य ते बदल ओळखण्याची कृती आयोजित करणे. | |
मैदानी खेळ | कृती : लंगडीद्वारे छप्पीचा खेळ सामर्थ्य : शरीराचे संतुलन वाढविणे. आवश्यक साहित्य : छप्प्या (माती/लाकडाचे गोल तुकडे), खडू पद्धत : · खडूच्या सहाय्याने जमिनीवर खेळासाठी लागणारी चौरसाकृती घरे आखणे. · मुलांनी चौरसाकृती घरांच्या रेषांना छप्पीचा अथवा पायांचा स्पर्श न करता लांगडी घालत छप्पी एका घरातून पुढच्या घरात पायाने ढकलत पुढे नेण्यास सांगणे. अशाप्रकारे खेळ सुरु ठेवणे. इयत्ता 2 री आणि 3 री च्या वर्गातील मुलांनाही हाच खेळ खेळण्यास सांगणे. | |
कथेची वेळ | शीर्षक : सिंह आणि उंदीर आवश्यक साहित्य : चित्रमालिका उद्देश : · ऐकण्याची क्षमता विकसित करणे. · अंदाज व्यक्त करण्याचे कौशल्य वाढविणे. · वैचारिक क्षमता विकसित करणे. · प्रश्न विचारण्याची भावना निर्माण करणे. पद्धत : चित्रमालिका चित्रमालिकेसह विविध कार्यतंत्रांतर्गत कथेच्या वेळचा मनोरंजनात्मक पद्धतीने वापर करणे. (कथेचा आनंद घेण्यासह ती व्यवस्थित ऐकत असल्याबाबत खात्री करणे.) | |
पुन्हा भेटू | · आज पूर्ण केलेल्या कृतींचे पुनरावलोकन / स्मरण करणे. · आज मुलांनी पूर्ण केलेल्या सर्व कृती पालक आणि कुटुंबातील सदस्यांसोबत सामायिक करण्यास प्रोत्साहित करणे. · दुसऱ्या दिवशी मुले आनंदाने परततील यासाठी एक छोटीशी आनंददायी वातावरण निर्मितीची कृती करू मुलांना निरोप देणे. “तूच करून बघ” ही कृती करण्यासाठी नियोजन करणे. | |
